–
I. ÜNİTE: SUNUM-TARTIŞMA-PANEL
Bir
konunun, bir bildirinin, bir araştırma sonucunun dinleyicilere
aktarılmasına
sunum denir. Sunumda bir çalışma sonucunu
açıklama,
anket çalışmalarını ifade etme, bilgileri yenileme
ve
pekiştirme söz konusudur.
Birkaç
kişiye veya bir salondaki kalabalığa yapılan sunumun
amaçları
arasında bilgi vermek, bilgileri yenilemek, bir araştırma
veya anket
çalışmasının sonuçlarını açıklamak, bilimsel
bir
araştırmaya katkıda bulunmak sayılabilir.
1.1. Sunumdan Önce Yapılacaklar
Sunumdan
önce, sunusu gerçekleştirilecek konu belirlenmelidir.
Bu, bir
şirkette müşteri profili, hedefler, kâr ve zararlarla
ilgili
bilgilendirme olabilir. Konu, toplumun ilgisini çekecek
nitelikte
olmalıdır. Sunumu yapacak kişi, konuya hâkim olmalı,
farklı
kaynaklardan hareketle sunumunu hazırlamalı, gereksiz
ayrıntılardan
ve tartışmalardan uzak durmalıdır. Slaytlara
yazdığı
cümlelerin kısa ve anlaşılır olmasına dikkat etmelidir.
Bunun
yanında kişi, sunumdan önce sunumu yapacağı
yeri
görmeli, orada prova yapmalı, sunum sırasında
kullanacağı
slayt makinesi, bilgisayar, ses sistemleri, CD gibi
araç
gereçleri kontrol etmelidir.
1.2. Sunumda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sunumu
yapacak kişi, bütün hazırlıklarını yaptıktan, dinleyiciler
salona
geldikten sonra programa başlar. Öncelikle kendisini
kısaca
tanıtır. Konu hakkında bilgi verir. Sunumunu gerçekleştirirken
dili güzel
kullanmaya özen gösterir. Ses tonuna,
vurgulara,
jest ve mimiklerine dikkat eder. Sadece sözlü
olarak
değil vücut diliyle de dinleyicilerle iletişim kurmaya
çalışır.
Bütün bunların yanında sunum yapan kişi, sunumunda
ciddi, ağır
başlı ve derli toplu bir görünüm sergilemeye
özen göstermelidir.
Sunum sırasında gösterdiği slaytlarla
açıklamaları
eş zamanlı götürmelidir.
1.3. Sunumdan Sonra Yapılacaklar
Sunumun
başarıyla gerçekleştiren kişi, sunum sonrasında
dinleyicilerin
konuyla ilgili olarak kendisine soru sormasına
fırsat tanımalıdır.
Dinleyicilerin sorularına açık, net ve doyurucu
cevaplar
vermeli, cevap verirken dinleyicilerle tartışmaya
girmekten
kaçınmalıdır.
1.4. Sunumda Kullanılacak Malzemeler
Etkili bir
sunum, gücünü, konu kadar sunumda kullanılan
teknik
malzemelerden alır. Bu açıdan sunum yapılırken teknik
araç
gereçten mutlaka yararlanılmalıdır. Çünkü yazı tahtası,
çok
yapraklı pano, CD, disket, bilgisayar, projeksiyon
cihazı,
slayt makineleri, mikrofon gibi teknik araçlar ve görsellik
konunun
anlatılmasında ve anlaşılmasında çok etkilidir.
Bu araç ve
gereçler;
Konuşmaya olan
ilgiyi artırır.
Dinleyicilerin,
verilen bilgileri daha iyi algılamalarını
sağlar.
Sunumu yapana,
anlatımda zaman kazandırır.
Sunumdaki
monotonluğu kırarak programa renklilik
katar.
Sunum için slayt
hazırlanırken şunlara dikkat edilmelidir.
Başlık slaytı
hazırlanmalıdır.
Slaytlarda kısa
ve öz anlatım tercih edilmelidir.
Aynı yazı
karakteri kullanılmalıdır.
Gerektiğinde
şekil, resim, grafik vs. kullanılmalıdır.
2. TARTIŞMA
Farklı
görüşlerde kişilerin bir araya gelerek bir konuyu çözümlemek,
kendi
görüşlerini açıklamak ve kanıtlamak, karşı
tarafın
zayıf yanlarını ortaya koymak için yaptıkları konuşmalara
tartışma
denir. Sözlü anlatım türlerinden olan tartışmanın
kendine
özgü bir yapısı vardır.
Tartışma
her konuda yapılabilir. Bir kitap, bir makale, bir film,
bir tiyatro
oyunu, bir siyasi düşünce veya toplumu yakından
ilgilendiren
bir sorun tartışma konusu olabilir. Bu açıdan
tartışmada
konu önceden belirlenir. Bu konunun tartışmaya
ve
konuşmaya değer niteliklerinin olması gerekir. Çünkü
tartışmada
amaç, gerçeğe ulaşmaya çalışmak ve gerçekleri
ortaya
çıkarmaktır.
2.1. Tartışmanın Aşamaları
Tartışmada
önce konu belirlenir. Konunun tartışılacağı mekân
düzenlenir,
araç gereçler belirlenir. Tartışma sonunda
konuyla
ilgili genel bir değerlendirme yapılarak tartışma özetlenir.
Tartışılan
konu, hem olumlu hem olumsuz taraflarıyla
ele alınır.
Ancak tartışmada duygusallığın yeri yoktur. Çünkü
konu,
duygulara göre değil, bilgi, belge ve kanıtlara dayanılarak
yapılır.
Tartışmada konuşmacılar sabırla dinlenmeli,
görüşler
hoşgörüyle karşılanmalıdır.
2.2. Tartışmada Başkanın Görevleri
Tartışmada
bir başkan ve konuşmacılar vardır. Başkan konu
hakkında
özet bilgiler verir, konuyu dinleyicilere tanıtır. Konunun
özelliklerini
verirken tartışmanın ilkelerini ve sınırlarını
da
hatırlatır. Sorularla tartışmacıları yönlendirir. Başkan,
konuşmacılara
konuşabilecekleri rahat bir ortam hazırlamakla,
konuşmacıların
konu dışına çıkmasını engellemekle, kısır
ve
yaralayıcı tartışmaları önlemekle sorumludur. Ayrıca başkan,
konuşmacılara
karşı tarafsız davranmalı, program sonunda
bütün
görüşleri toplayarak bir sonuca ulaşmalıdır.
Tartışmada
ön yargılardan kaçınılmalı, konuşanların sözü
kesilmemelidir.
Bağırmaktan kaçınılmalı, tartışma kişiselleştirilmemelidir.
Konu dışına
çıkılmamalı, örnekler düşünceleri
destekleyici
nitelikte olmalıdır.
Tartışmaların
belli bir topluluk karşısında yapılanlarına topluma
açık
tartışma denir. Dinleyiciler karşısında yapılan bu
tartışmalarda
amaç kamuoyu oluşturmak, karşılıklı fikir alışverişinde
bulunmak,
dinleyicilerin bilgi ve görgülerine göre
konuşulanlardan
sonuçlar çıkarmasını sağlamaktır.
Belli bir
topluluk karşısında yapılan tartışmalar kendine özgü
niteliklerine
göre isimlendirilir. Bunlar münazara, açık oturum,
panel,
sempozyum (bilgi şöleni) ve forumdur.
3. PANEL
Toplumsal
bir konunun bir karara varılmaktan çok çeşitli
yönlerden
aydınlatılması için dinleyiciler önünde uzmanlar
tarafından
bir sohbet havası içinde tartışılmasıdır. Bir konunun
dinleyiciler
önünde sohbet havası içinde birkaç kişi tarafından
tartışıldığı
konuşmalara panel denir.
Bir başkan
ve konuşmacılardan oluşan panelde başkan ve
konuşmacılar
bir masa etrafında toplanır. Başkan, konuşmacıların
hangi
sırayla ne kadar süre konuşacağını belirler.
Panelde
amaç; sonuca varmak değil, konuyla ilgili farklı
düşünceleri
ve eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Bunun için konuşmacılar,
konunun
farklı yönlerini, değişik boyutlarını ortaya
koyar.
Panel sonunda başkan, konuşmaları kendi düşüncelerini
de katarak
özetler.
Panelde
açık oturumda olduğu gibi, konu bir sonuca bağlanmaz.
Konunun
kanıtlanma amacı güdülmez. Açık oturumdan
farklı
olarak konuşmaların bitiminde konuşmacılar birbirine
soru
sorabilecekleri gibi, dinleyiciler de konuşmacılara
soru
sorabilir.
Panelin özellikleri şunlardır:
Bir başkan
gözetiminde yapılır.
Konuşmacı sayısı
üç ile altı arasında değişebilir.
Panelin sonunda
dinleyiciler konuşmacılara soru sorabilir.
Tartışmaya
dinleyiciler de katılırsa “panel”, “forum”a
dönüşür.
4. DİĞER TARTIŞMA TÜRLERİ
4.1. AÇIK OTURUM
Geniş halk
kitlelerini ilgilendiren bir konunun, uzmanlarınca
bir başkan
yönetiminde dinleyici grubu önünde tartışıldığı
konuşmalara
açık oturum denir. Açık oturum, büyük bir salonda
dinleyiciler
önünde yapılabileceği gibi stüdyoya davet
edilen
dinleyiciler önünde veya dinleyici grubu olmadan da
radyoda ya
da televizyonda yapılabilir.
Konuşmacı
sayısının üç veya beş kişi olarak tespit edildiği
açık
oturumlarda başkan önce konuyu açıklar, sonra konuşmacıları
tanıtır ve
sırayla söz verir. Başkanın konu hakkında
bilgi
sahibi olması gerekir. Başkan, sırasıyla ve dönüşümlü
olarak
konuşmacılara sorular yöneltir, gerektiğinde kısa bir
değerlendirme
yapar. Tartışma boyunca tarafsız olmak,
konuşmacılara
verilen süreyi dengeli bir şekilde ayarlamak,
tartışma
kurallarının dışına çıkılmasını engellemek başkanın
görevleri
arasındadır. Açık oturumun süresi konuya göre
ayarlanmalıdır.
4.2. BİLGİ ŞÖLENİ (SEMPOZYUM)
Bir konunun
çeşitli yönleri üzerinde, aynı oturumda, konunun
uzmanı
değişik kimseler tarafından (çoğunlukla akademik
konularda)
yapılan seri konuşmalara bilgi şöleni (sempozyum)
denir.
Bilgi
şöleni, diğer konuşma türlerine göre daha ilmi ve ciddi
bir sohbet
havası içinde geçer. Konuşmacılar, konuyu kendi
ilgi
alanları açısından ele alırlar. Mesela, Yunus Emre konulu
bir bilgi
şöleninde konuşmacılardan biri onun yaşadığı dönemdeki
siyasi
gelişmeleri ele alırken; bir başkası Yunus
Emre'nin
şiirlerindeki insan sevgisinden bahsedebilir.
Bilgi
şöleninde amaç, konuyu tartışmak değil, uzmanları
tarafından
olumlu ve olumsuz yönleriyle değerlendirilerek
konuya bir
çözüm üretmektir. Konuşmaların sonunda oturum
başkanı,
konuyu özetler ve çıkan sonucu dinleyicilere aktarır.
Bilgi
şölenini, oturum başkanı yönetir. Konuşmacı üyelerin
sayısı üç
ile altı arasında değişebilir. Üyelerin konuşma süreleri
genellikle
beş dakikadan az, yirmi dakikadan çok olmaz.
Bilgi
şöleni, konunun önemine ve uzunluğuna göre oturumlar
halinde,
ayrı salonlarda birkaç gün boyunca da sürebilir. Bu
nitelikteki
konuşmalar genellikle akademik konularda olur.
4.3. FORUM
Bir
başkanın yönetiminde, toplumu ilgilendiren bir konuda,
farklı
gruplardan oluşan dinleyicilerin söz sırası alarak konuşma
kuralları
içerisinde yaptıkları tartışmalara forum denir.
Forum,
panelin devamında yapılacaksa başkan, panelin
süresini
bir saat; forumun süresini de yarım saat olarak sınırlayabilir.
Bu durumda,
panelden sonra forum yapılacağı
konuşmalara
başlanmadan duyurulmalıdır.
Forum,
toplu tartışmaların başlı başına bir çeşidi sayılmamakla
birlikte,
dinleyicilerin konu üzerinde daha aktif ve farklı
bakış
açılarıyla düşünmelerini sağlar. Foruma davet edilen
uzmanların
görüşlerine de müracaat edilerek ortaya çıkabilecek
yanlış
anlayışların önüne geçilir.
Esasen
forumda amaç belli kararlara varmak değil, konuyu
değişik
anlayışlarla, farklı boyutlarıyla ortaya koymaktır.
Forumda söz
alan dinleyiciler, konuyla ilgisi olmayan özel
sorunlarına
değinmemelidir.
Sorular
kısa, açık ve net olmalı, tartışma saygı kuralları içerisinde,
kıncılıktan
uzak, samimi bir hava içerisinde yapılmalı,
tartışmadan
beklenen amaca yardımcı olunmalıdır.
4.4. MÜNAZARA
Birer cümle
halinde ifade edilen bir tezle antitezin, iki grup
arasında
bir hakem heyeti (jüri) huzurunda tartışıldığı konuşmalara
münazara
denir. Tartışmalarda yarışma kaygısı
olmadığı
halde, münazaralar birer fikir ve söz yarışmasıdır.
Tartışmalar
için geçerli olan kurallar, münazaralar için de
geçerlidir.
Bir başkan
yönetiminde, jüri önünde yapılan münazarada
gruplardaki
konuşmacı sayısı bir ile dört arasında değişebilir.
Her grup
kendi grup sözcüsünü (veya başkanını) önceden
belirler.
Münazaranın uygulanış şekilleri arasında küçük
farklılıklar
olmakla birlikte grup sözcüleri sırasıyla gruptaki
arkadaşları
tanıtırlar ve konuyu hangi yönlerden ele alacaklarını
belirtirler.
Daha sonra grup üyeleri konuşmalarını yapar.
Son olarak
sözcüler savunmalarını yaparak münazarayı
bitirirler.
Jüri, konuşmacıların hazırlıklarını, savunmalarını ve
konuşmadaki
başarılarını göz önünde bulundurarak bir değerlendirme
yapar ve
galip tarafı belirler. Münazaralar genellikle
sınıf
ortamında yapılan tartışmalardır.