9.SINIF EDEBİYAT DERSİ METİN KONUSU KONU ANLATIMI

METİN
·       İnsanların iletişim kurmak,kendilerini anlatmak amacıyla bir araya getirdikleri sözlü veya yazılı cümleler topluluğuna metin denir.
 
·       Metin,dille kurulan bir anlaşma ve anlatma aracıdır.
·       Metin,cümlelerden oluşur.
·       Metnin türünü;metnin yazılış amacı,konusu,kullanılan iletişim kanalı ve hedef kitle belirler.
·       Bilimsel,felsefi,edebi ve günlük metinler birbirinden farklı düzenlenir.
·       Metin anlambilimle ilişkilidir.
 
 
BAĞLAŞIKLIK VE BAĞDAŞIKLIK
 
·       Metni oluşturan birimlerin dil bilgisi kurallarıyla birbirine bağlanmasına “bağlaşıklık” denir.
 
·       Metni meydana getiren parçalar arasındaki anlam ilişkisine “bağdaşıklık” denir.
 
 
 
·       Metinler gruplandırılırken;
 
·       Gerçeklikle ilişkilerine,
·       Kullanılan dilin işlevine,
·       Yazılış amacına,
·       Kullanılan anlatım türüne bakılır.
·       İfade şekillerine göre
 
 
 
 
·       METİNLER İKİYE AYRILIR
1- Sözlü Metinler;                    2- yazılı metinler

İFADE ŞEKİLLERİNE GÖRE METİNLER
1-MENSUR
2-MANZUM
 
·       Metinler yazılış amaçları ve hedef kitleleri bakımından iki grupta incelenir:
·       1-EDEBİ METİN
·       2-ÖĞRETİCİ METİN
 
 

Edebi metin
·       Edebi metnin yazılış amacı.okuyucuda estetik zevk uyandırmaktır.
·       Dil,heyecan bildirme ve şiirsel işlevde kullanılır.
·       Bir anlam değil,okuyan kişiye,zamana ve mekana göre değişen birçok anlam vardır.
·       Anlatılanlar,gerçek hayatla ilişkilendirilebilir.
·       Edebi metinlerin yazılış amacı sanat yapmaktır.
·       Edebi metinler,gerçeklikle ilişki içinde olsa da kurmacadır.
·       Edebi metinler özel iletişim araçlarıdır.
·       Edebi metin,malzemesi dil olan güzel sanattır.
·       Edebi metinlerde dil,günlük dilden farklı bir işlevde kullanılır.
·       Bir edebî eseri okuyan kişi psikolojik yönden rahatlar, o eserin kahramanıyla empati kurar, onunla bütünleşir.
·       Edebî eserler yazıldıkları çağın dil, kültür ve sanat anlayışını yansıtır.
·       İnsanların duygu, düşünce ve hayal dünyasını geliştirir, zenginleştirir.
·       Dil şiirsel işlevde kullanılır ve bireyseldir.
·       Her okuyan,metinden yeni ve farklı anlamlar çıkarabilir.
·       Edebi metnin anlamı,mekana,zamana göre de değişebilir.
 
 
·       Yan anlam bakımından zengindir.
·       Edebi metinler,kendilerinden önce yazılan metinlerle benzerlik gösterirler.
·       Edebi metinler tema bakımından aynı olsa da,dil yönüyle birbirinden ayrılır.
·     Öğretici metinlerin özellikleri:
 
·       Dilin daha çok göndergesel işlevde kullanılması
 
·       Kaynağını gerçek dünyadan alması
 
·       Anlatımın akıcı, duru, açık ve yalın olması
 
·       Kelimelerin gerçek anlamda kullanılması
 
·       Ağırlıklı olarak açıklayıcı anlatım türünün kullanılması.
 
·       Amacının bilgi vermek olması.
 
·    Edebiyat ve gerçeklik
·       Edebi metin,yazıldığı dönemin izlerini taşır. Edebi metinler organik bir birliktir.
·       Örneğin Tanzimat Edebiyatı şair ve yazarlarından Namık Kemal’in eserlerinde o devrin sanat anlayışını, aile, gelenek, görenek ve evlenme gibi konularını görebiliriz.
 
 
 
 
 
 
 
·       Göstermeye bağlı metinlerin özellikleri:
 
·       Genellikle sahnede sergilenmek üzere yazılması
 
·       Amacının okuyanlara bilgi vermek olması
 
·       Monologlardan ve diyaloglardan oluşması
 
·       Kahramanlarının karakterlerinin parantez içinde verilen açıklamalar ile belirtilmesi
 
 
Edebiyat ve gerçeklik
 
·       Edebi metinlerde anlatılan olay ve olay örgüsü gerçek hayatta yaşanabilecek olaylardır.
·       Edebi metinlerde tanıtılan,konu edilen kişilerin benzerleri gerçek hayatta vardır.
·       Edebi metinlerde işlenenlerin gerçek hayatta aynen yaşanması mümkün değildir.Çünkü edebi metinler kurmaca metinlerdir.
·       Edebi metinlerde gerçek ve gerçekliğin dışına çıkmak mümkün değildir.
·       Edebi metnin konusu insandır.
·       Edebi metinler gerçeği bilimsel metinlerden farklı işler.
·       Edebi metinlerde anlatılanlar günlük hayatın bire bir kendisidir
·       Bilimsel metinlerde gerçek olduğu gibi verilirken,edebi metinlerde gerçek,yazar tarafından yeniden kurgulanır.
·       Edebi metinlerde,gerçekliğin değiştirilip yorumlanmasının amacı,insanı daha iyi anlamaktır.
 
 
·       BAĞLAM

·       Bir sözcüğün veya bir ifadenin kullanıldığı metne göre değer ve anlam kazanmasıdır.
·       Bir cümle,bir ifade,bir metin okunduğu ve yazıldığı ortama,okuyan ve yazanın yaşına,psikolojik durumuna,kültür birikimine göre farklı anlamlar kazanabilir.