NOTTA SIRAYLA
- AKIMIN ADI
- ÖZELLİKLERİ
- DÜNYADAKİ TEMSİLCİLERİ
- TÜRK EDEBİYATINDAKİ TEMSİLCİLERİ
KLASİZM
(AKILCILIK)
*17.yy ortalarında Fransa'da ortaya çıkan edebiyat akımıdır.
* Akla ve sağduyuya değer verirler.
* İnsandaki tabiata, insanların iç dünyasına saygı göstermek esastır,
* Konularını eski Yunan ve Latin edebiyatından alırlar.
* Kahramanları seçkin kişilerdir. Sıradan insanlara eserlerinde yer vermezler.
* Önemli olan konu değil konunun işleniş biçimidir
* Dil, üslup kusursuz bir şekilde işlenmiştir. Dil açık, yalın ve soyludur.
* Sanat için sanat görüşünü savunurlar.
* Sanatçı eserde kendini gizler.
* Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur.(olay, zaman, mekân)
1- Moliere 9- Fenelon
2- Corneille 10- Deskartes
3- Racine 11- Pascal
4- Monteigne
5- Boileo
6- La Fontaine 7- La Fayetta
8- La Bruyera
1- Şinasi
2- Ahmet Vefik Paşa
3- drektör Ali Bey
ROMANTİZM
(DUYGUCULUK)
1-18.yy Almanya'da Klasizme tepki olarak doğdu
2- Akıl yerine duygulara ve hayallere önem verilir.
3- Dini, milli, tarihi konu ve şahsiyetler malzeme olarak kullanılmıştır
4- Şiirde süslü ve gösterişli bir üslup vardır
5- Sanat toplum içindir görüşünü benimsemişlerdir.
6- Tabiat tasvirlerine çok önem verilir
7- Yazarlar eserlerinde kendi kişiliklerini yansıtırlar
8- Rastlantılara yer verilir, üç birlik kuralına uyulmaz.
Voltaire, Shakespeare, Lord Byron, Goethe, Schiller, Jean Jacques Rousseau, Chateaubriand,Victor Hugo, Madame de Stael, Lamartine, Aleksandre Dumas Pere, Alfred de Musset, Alfred de Vigny, Aleksandre Puşkin.
1- Namık Kemal
2- Ahmet Mithat
3- A. Hak Hamit Tarhan
REALİZM
(Gerçekçilik)
19.yy'ın ikinci yarısında Fransa'da romantizme tepki olarak doğmuştur.
* Konu gerçekten alınır. Olay ve kişiler yaşanan ve yaşayan kişilerin benzerleridir
* Kişilerin ruhi davranışlarını etkileyen onların kişiliklerini çizen çevre ve ortamın tanıtılmasına önem verilir.
* Betimlemeler yazarın gözüyle yapılmaz kahramanın gözüyle yapılır.
* His ve hayale kapılmadan toplum gerçeklerini olduğu gibi yansıtır.
* Sanat için sanat görüşünü savunurlar.
* Hikâye ve Romanda uygulanır.
Gustave Flaubert, Stendhal, Honore de Balzac, Daniel Defoe, Charles Dickens, Hemingway, Turgenyev, Çehov, Gorki, Gogol, Tolstoy, Dostoyevski.
Recaizade Mahmut Ekrem Samipaşazade Sezai, Mehmet Akif Ersoy, Halit Ziya Uşaklıgil, M. Rauf, Ö. Seyfettin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar.
NATURALİZM
(Doğalcılık)
* Determinizme göre tabiat olaylarında aynı sebepler aynı sonucu doğurur.
* Toplum büyük bir laboratuar, insan deney konusu, sanatçı da bilgin sayıldı.
* Romanlarda kahramanların portreleri ince ayrıntılarına kadar verilir.
* Yazar eserde kişiliğini gizler.
* Gözlem ve tasvir önemlidir.
* Eserlerinde hayatı bütün yönüyle anlatırlar.
* Bedenden ayrı bir ruh yoktur.
* Dil her seviyedeki insanın anlayabileceği bir düzeyde tutulmuştur
* Sanat toplum içindir anlayışı doğrultusunda eserler verilmiştir.
1- Emile Zola
2- Guy de Maupasant
3- Goncourt Kardeşler
4- Alphones Dauted 5- John Steinbeck
1- Hüseyin Rahmi Gürpınar
2- Nabızade Nazım
3- Ahmet Mithat
4- Beşir Fuat
PARNASİZM
(Şiirde Gerçekçilik)
1- 19 yy'ın ikinci yarısında ortaya çıktı
2-Realizm ve naturalizm şiire uyarlandı
3- Romantizme tepki olarak doğmuştur
4- "Sanat için sanat " anlayışı benimsendi
5- Nesnelerin dış görünüşü aktarılır.
6- Şiirde biçim güzelliğine önem verilmiştir
7- Sone nazım şekli kullanılmış
8- Şiirde duygusuzluk ve objektifliğe önem verilmiştir
9- Vezin ve kafiyeye bağlıdırlar
1- Guathier
2- Jose Maria de Heredia
3- leconte le Listle
4- Prodhomma
5- Bonville
6- F. Coppee
1- Tevfik fikret
2- Yahya kemal Beyatlı
SEMBOLİZM
1- 19 yy'ın ikinci yarısında ortaya çıktıp 20.yy başlarına kadar sürdü
2- Parnasizme tepki olarak doğdu
3- Dış dünyanın olduğu gibi yansıtlmasına karşı çıkılır
3-"Şiir, gerçeğin insandaki etkilerini anlatmalıdır; şiirde düşünceye yer yoktur"
4- Sözden ziyade musikiye önem verilir
5- Şiirde anlam kapalı olmalıdır
6- Ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır
7- Kötümderlik vardır
8- ferdi konular işlenir(alaca karanlık üzüntü ve ay ışığı, gün doğumu, gün batımı)
1- Boudlaire
2- Verlaine
3- Mallerme
4- Rimbaud
5- Paul Valery 6- Edgar Allen Poe
1- Ahmet Haşim
2- Cenap şehabettin
SÜRREALİZM (Gerçeküstücülük)
1-20.yy. ın ilk yarısında doğdu
2-Freud'un "psikanaliz" yöntemi temel alınır
3-İnsanın asıl kişiliğinin bilinç altında olduğu savunulur
4-İnasanı tanımak için hipnotizeye baş vururlar.
5- Şiir, iç dünyanın derinliklerinde saklıdır ve çağrışımla bilin üstüne çıkarlar
6- Gelenek, aklaki değerler, edep kuralları hiçe sayılmış.
7- Noktalama işaretleri kullanılmaz
8- Şiirdeki kurallar terk edilmiştir
1-Breton
2-Soupault
3- Crevel
4- Perret
5- Aragon
6- Eluart
Oktay Rıfat Orhan Veli Melih Cevdet
Ece Ayhan
Turgut Uyar
Edip Cansever İlhan Berk
Cemal Süreyya
EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)
1- 19.yy da realizm ve naturalizme tepki olarak doğmuştur
2- Aslen resimle ilgilidir ama edebiyata da yansımıştır
3- Dış gerçek yerine varlığın kişide bıraktığı izlenimler konu edilir
4- Sadece iç dünyalarını dile getirmeye, duyularla edindikleri izlenimleri anlatmaya çalışırlar
1- Rilke
2- James
3- Joyce
4- Hapkins
5- Sisley
KUBİZM
*Dünyadaki küçük olaylan ve anlamları yakalamak gerekir *"Söylenmemiş olanı", "görülmemiş olanı" gün ışığına çıkarmak, aklın değil düş gücünün yapacağı iştir.
* Varlığın, dış görünüşüyle birlikte iç dünyasının betimlenmesi amaçlanmıştır.
* Sanatçılar, anlatımı canlı kılmak için, yapıtlarında duygularla olayları karıştırarak yansıtmışlardır.
Apollinaire, Max Jacob, Jean Cocteau, Blaise Cendrars
DADAİZM
KUŞKUCULUK-
KURALSIZLIK)
*Aklın hiçbir değeri yok *Hiçbir şeyin doğruluğuna ve varlığına inanılmamış, her şeye kuşkuyla bakılmıştır.
* Dil ve estetik kuralları bir yana bırakılarak kuralsızlık ilkesi benimsenmiştir.
* Kelimeleri rasgele kullanmak suretiyle oluşan şiirlere denir.
*Fransızca bir sözcük olan dada, çocukların binerek oynadıkları "ağaç parçası, tahta at" anlamına gelir. *Birinci Dünya Savaşı'nın getirdiği yıkıcı ortamda düş kırıklığına uğrayan aydın ve sanatçıların bir başkaldırısı olarak doğmuştur
1-Triston Tzara
2-Jean Arp
FÜTÜRİZM
(GELECEKÇİLİK)
*Geçmişten kopuş, yenilik ve değişikliğe yöneliş *Geleceği makineleştiren sanattır.
* 20.yy. başında Marinetti tarafından kurulmuştur.
* Geçmişin sanat değerlerini bırakmalı ve yeni anlatım biçimleri bulmalı.
* Makinalaşma çalışmaları kutsallığı savunulmalıdır. *Makineyi ve hızı edebiyata taşıyan edebiyat akımıdır
Marinetti Mayakovski
Nazım Hikmet
EGZİSTANSİYALİZM ( VAR OLUŞÇULUK)
*insan kendi özünü kendisi seçer. *"Var" olma "öz"den önce gelir yani insan önce dünyaya gelir, var olur, ondan sonra olmak istediği gibi olur. *İnsan kendi değerlerini kendisinin oluşturabileceğini bilmelidir.
* İnsan bütünüyle özgür olmalıdır.
Jean Paul Sartre, Albert Camus, Andre Gide, Samuel Beckett, Franz Kafka
EKSPRESYONİZM (DIŞAVURUMCULUK)
*Sanatçılar, kendi içlerine kapanıp kendilerini gözlemlemiş, iç gözleme önem vermişlerdir.
* Bireyin en gizli yönlerini açığa vuran bir anlatım yolu kullanılmıştır.
* Yapıtlarda, fantastik ve korkunç olaylar anlatılmıştır.
* Amaç, insanların ruhsal durumlannın ortaya konmasıdır.
Franz Kafka, Thomas Stearns Eliot, James Joyce
EDEBİ AKIMI ÖZELLİKLERİ TEMSİLCİLERİ
