SEMBOLİZM (SİMGECİLİK)
19.yüzyılın ikinci yarısında parnasizme
tepki olarak ortaya çıkmış bir akımdır. Parnasyenler insan duygularına,
izlenimlere önem vermiyorlardı Onalr için önemli olan gerçekti,
düşüncelerdi.Sembolistler bu anlayışa karşı çıkmış, duygusallığa, insanın iç
dünyasına yönelmişlerdir. Onalra göre somut varlıklar, dış dünya ile insanın
duyuları arasında köprü kurmaya yarayan birer simgedir. Çünkü dış gerçek ancak
insanın algılayış biçimiyle var olur. Yani insan onu nasıl algılıyorsa öyle
değerlendirilir. Sembolistler, semboller aracılığıyla dış çevrenin insan
üzerindeki etkilerini ve izlenimlerini anlatmışlardır.
Şiiri sessiz bir şarkı olarak
tanımlamışlar ve müziği şiirin amacı durumuna getirmişlerdir. Onlara göre şiir
düşüncelere değil duygulara seslenmelidir; çünkü şiir bir şey anlatmak için yazılmaz.
Şiirde anlam kapalı olmalıdır
ve herkes kendince yorum getirebilmelidir. Sözcüğün anlam değerinden çok
müzikal değeri önemlidir. Anlam kapanıklığı ve farklı çağrışımlar yaratabilme
amacı, bol bol mecaz ve istiarelerin kullanılmasına yol açmış, dolayısıyla dil
de ağırlaşmıştır.
Gerçeklerden kaçma, hayale
sığınma, çirkinlikleri hayal yardımıyla güzelleştirme, bunlara bağlı olarak
ortaya çıkan karamsarlık, sembolizmin en belirgin özelliklerindendir.
Durgun sular, ay ışığı,
alacakaranlık, tan ağartısı, perdede gezinen gölgeler ve ölüm başlıca
temalarıdır. Lirizm, bu anlayışın en önemli ögesi durumundadır.
Parnasyenlerin genellikle
“sone” nazım biçimini kullanmalarına karşın, sembolistler daha çok serbest
nazım biçimlerine yönelmişlerdir.
Başlıca temsilcileri:
Baudelaire
Rimbaud
Mallarme
Verlaine
Puşkin
TÜRK EDEBİYATINDA SEMBOLİZM
Bu anlayışın ilk uygulayıcısı Cenap Şahabettin’dir. Ancak bu akımın en başarılı
örneklerini veren şairimiz Ahmet Haşim’dir. Kimi yönleriyle Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi şairler de bu akımın izlerini
taşırlar.
“Şairin dili, düzyazı gibi
anlaşılmak için değil, ama duyulmak üzere oluşmuş müzik ile söz arasında,
sözden çok müziğe yakın, ortalama bir dildir”.
Ahmet Haşim (Piyâle Önsözü)