BİYOGRAFİ NEDİR ÖZELLİKLERİ TÜRLERİ DÜNYA TÜRK EDEBİYATINDA ESERLER

BİYOGRAFİ NEDİR ÖZELLİKLERİ TÜRLERİ DÜNYA TÜRK EDEBİYATINDA ESERLERBİYOGRAFİ NEDİR ÖZELLİKLERİ TÜRLERİ DÜNYA TÜRK EDEBİYATINDA ESERLER, Türk Edebiyatında Biyografi, Dünya Edebiyatında Biyografi, Yazım Tekniğine Göre Biyografiler, 

*Edebiyat, sanat, siyaset, ticaret gibi alanlarda haklı bir üne kavuşmuş, tanınmış insanların hayatlarını, eserlerini, başarılarını okuyucuya duyurmak amacıyla yalın bir dille, tarafsız bir görüşle yazılan inceleme yazılarına “biyografi (yaşam öyküsü, hayat hikâyesi)” denir. 
*Eskiden bu tür yazılara “tercüme-i hâl” denirdi.
*Yaşamı yazılan kişinin kendisi tarafından değil, onunla ilgili araştırma yapan, bilgi ve belgelere ulaşan veya onun yaşamına yakından tanıklık etmiş kişiler tarafından kaleme alınır.
*Tarafsız ve gerçekçi olunmalıdır.
*Bilgi, belge, tanık ve kanıtlara dayandırılmalıdır.
*Kronolojik sıra izlenebilir.
*Kişinin önemi, değeri, benzerlerinden farkı belirlenmelidir.
*Öznel bir tutum izlenmemeli, kişinin yaşamı aşırı yerme ve övmelerden uzak tutulmalıdır
*Açık, sade bir dil kullanılır.
*Biyografide amaç, söz konusu kişiyi tüm yönleriyle tanıtmaktır.
*Biyografilerde anlatılan kişinin özellikle hayatı, eserleri, kişiliği, görüşleri konu edilir.
*Biyografide kişinin nerede doğduğu, çocukluğunun nasıl bir ortamda geçtiği, öğrenim hayatı, yaptığı işler, çalıştığı yerler, kişiliği, huy ve karakteri, davranış özellikleri, başarılı olduğu alanlar, eserleri, ürünleri anlatılır.
*Belgelere ve örneklere dayandırılarak hazırlanan biyografiler sanat ve meslek alanındaki tarihçiler için önemli kaynaklardır.
*Biyografiler belgesel nitelikte olup gelecek kuşaklara önemli bilgilerin, tecrübelerin, örneklerin, görüşlerin aktarıldığı kaynaklardır.
*Divan edebiyatında şairleri anlatan bu eserlere, "Tezkire" denirdi.
*Ünlü kişilerin hayatlarını konu alan, bunları roman tarzında işleyen edebî yazılara “biyografik roman” denir.
*Her döneme, her mesleğe ve her millete ait kişilerin biyografilerini veren eserlere evrensel biyografi, bir millete ait kişilerin biyografilerini verenlere ulusal biyografi, bir bölgeye mensup kişilerin biyografilerinin toplandığı eserlerebölgesel biyografi, belli bir mesleğe mensup kişilerin yer aldığı eserlere meslekî biyografi, belli bir dönemde yaşayanların hayat hikâyelerinin verildiği eserlere de dönem biyografisi denir.

>Yazım Tekniğine Göre Biyografiler 
a. Bilimsel biyografi: 
*Biyografik bilgileri kronolojik bir sıra içerisinde, alt başlıklar halinde, onun dönemi içindeki konumunu, getirdiği yenilikleri, gösterdiği başarıları, eserlerini, eserlerinin değişik özelliklerini eleştirel bir tutumla, belgelere, araştırma ve incelemelere dayalı olarak veren çalışmalara bilimsel biyografi ya da biyografik monografi denir. 
*Bu tür eserlerde kişinin doğumu, yetişmesi, öğrenimi, çalışma hayatı, türlerine göre eserleri, eserlerinin önemi, şekil ve muhteva özellikleri, başarıları, ödülleri ve başka özellikleri bölümler halinde verilir. 
b. Biyografik roman: 
*Ünlü kişilerin hayatlarını konu alan, bunları roman tarzında işleyen edebî yazılara biyografik roman denir.
*Roman, hikâye gibi tahkiye kurgusu içerisinde, olay anlatımı üslûbuyla kişiyi bir roman kahramanı gibi olayların içindeki konumlarıyla sunan eserlere de edebî biyografi ya da biyografik roman denir. 
*Biyografik romanlarda kişinin ruhsal ve fiziksel özellikleri, davranışları, duyguları, düşünceleri, tepkileri, tavır alışları, giyinişi gibi pek çok değişik özellikleri ayrıntılı olarak verilip bir anlamda onun portresi çizilir. 
*Hayatı içerisinde canlı, yaşayan bir kişilik olarak sergilenir. 
c. Nekroloji: 
*Ölen ünlü bir kişinin hemen ölümünden sonraki günlerde genellikle gazete ve dergilerde yakın çevresinde yer alan kişiler tarafından onun üstün niteliklerinin, erdemlerinin, çalışmalarının ve diğer özelliklerinin anı üslûbuyla anlatıldığı yazılara denir. Bu yazılar bir anlamda öleni çok seven birinin ağıtları, duygusal, öznel açıklamalarıdır.

>Dünya Edebiyatında Biyografi:
*Tarihte ölen kişinin yaşamını ve yapıtlarını öven mezar yazıtları ve cenaze törenlerindeki konuşmalar yaşam öykülerinin ilk örnekleri sayılabilir. 
*Daha sonra eldeki verilerin keyfi ya da eleştirellikten uzak bir yorumuna dayanan, söz konusu kişiyi övmek ve okura örnek oluşturmak için yazılan yaşam öyküleri başlamıştır. 
*Hemen ardından kişilerin gerçek yüzünü ortaya çıkarmayı amaçlayan eleştirel yaşam öyküleri de kaleme alınmıştır.
*Biyografi türünün ilk büyük yazarı, eski Yunan edebiyatından Plutarkos’tur. Bu türün Batı edebiyatındaki kökleri Plutarkos’un Romalıları anlattığı “Hayatlar” adlı eserine dayanmaktadır. *Batı’da bu türün yaygınlaşması 16. yüzyıldan sonradır. 
*20. yüzyılda ise Batı’da bir aileyi veya çevreyi ele alan geniş kapsamlı biyografik eserler yazılmaya başlanmıştır.

>:TÜRK EDEBİYATINDA BİYOGRAFİ
*Divan edebiyatında şairleri anlatan eserlere “tezkire” denirdi. 
*Çağatay yazarlarından Ali Şir Nevai 16. yüzyılda “Mecâlis’ün-Nefâis” adlı eseriyle Türk edebiyatında ilk biyografi örneğini vermiştir.
*Ünlü kişilerin hayatlarını konu alan, bunları roman tarzında işleyen edebî yazılara “biyografik roman” denir. 
*Biyografik romanlar Türk edebiyatında önemli bir yer tutmaktadır. 
*Bazı sanatçılar romanlarını biyografi tarzında yazmışlardır. Mehmet Emin Erişilgil’in “Bir Fikir Adamının Romanı: Ziya Gökalp”, “Bir İslâm Şairinin Romanı: Mehmet Akif”; Tahir Alangu’nun “Ülkücü Bir Yazarın Romanı: Ömer Seyfettin”; Oğuz Atay’ın “Bir Bilim Adamının Romanı: Mustafa İnan’ adlı eserleri biyografik romana örnek gösterilebilir.

>Tanzimat'tan günümüze kadar yazılmış bazı biyografi örnekleri:
Recaizade Mahmut Ekrem-> Kudemadan Birkaç Şair (1885); 
Muallim Naci-> Osmanlı Şairleri (1890); 
Beşir Fuad-> Viktor Hugo (1886); 
Süleyman Nazif-> Mehmet Akif (1924); 
Kenan Akyüz-> Tevfik Fikret (1947); 
Mehmet Kaplan-> Namık Kemal Hayatı ve Eserleri (1948); 
Olcay Önertoy-> Halit Ziya Uşaklıgil, Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri (1965); 
Birol Emil-> Mizancı Murad Bey, Hayatı ve Eserleri (1979); 
Nurullah Çetin-> Behçet Necatigil, Hayatı, Sanatı ve Eserleri (1998).