Konuşmalarda rastlanan ses kusurlarını (boğumlama), bunların konuşma
üzerindeki olumsuz etkilerini ve etkilerin giderilme yöntemlerini araştırınız.
Çalışmanızın sonuçlarını sınıfa sözlü olarak sununuz.
Konuşmalarda rastlanan ses kusurları (boğumlama), bunların konuşma
üzerindeki olumsuz etkileri ve etkilerin giderilme yöntemleri:
Gığılama: "R"
ünsüzünün, küçük dilin titremesiyle boğazdan çıkarılmasıdır. Bu özellik Fransız
fonetiğinde görülmektedir. Uzun yıllar yurt dışında yaşayan daha sonra yurda
dönen kişilerde de gözlenen bir ses kusurudur. “r” sesi içeren kelimelerle
yapılacak alıştırmalarla düzeltilebilir.
Islıklama: Sebeplerden biri
"s" ünsüzünün şiddetini abartmaktan ileri gelir. Dil üst dişlerin iç
tarafına dayanıp hava dişlerin arasından sızarsa bu ses kusuru ortaya çıkar.
Bir diğer sebebi de “r” ünsüzün çıkarılışında havanın dişlerin arasına doğru
itilmesinden oluşur. “s” ünsüzünün doğru boğumlanmasına ve “r” ünsüzünün
çıkarılışında havayı itmemeye dikkat ederek bu alışkanlıktan vazgeçebilir.
Tutukluluk: Seslerin, hecelerin,
kelimelerin yinelenmesi ve duraklamalar tutukluğun belirtilerindendir. Kendine
güvensizlik, sıkılganlık, karasızlık, heyecan gibi nedenlere bağlanmaktadır. Bu
kusuru gidermek için bir metin önce yavaş, sonra hızlı olarak okunmaktadır.
Kekemelik: İleri bir tutukluk
aşamasıdır. Söz söylerken bocalama, çekinme, kaygı izlenimi verebilecek biçimde
duraklama, yüzün gerilme, buruşma, kızarma; ağzın, başın elin istem dışı
hareketiyle hecelerin tekrarlanması anında ses, hece ve kelimelerin patlamalı
ve abartılı biçimde boğumlanmasından kaynaklanan ses kusurudur. Nefes almadaki
düzensizlik de kekemeliğe sebep olmaktadır. Kekemeliğin düzeltilmesi için
okumayı yeni öğrenir gibi düşük hızda fakat yüksek sesle bol bol okumak, belli
cümleleri ezberleyerek tekrar tekrar seslendirmek ve tekerleme pratikleri
yapmak faydalı olabilir.
Ekleme: Çeşitli nedenlerle
kelimelere yeni ses ve hecelerin eklenmesi şeklindeki ses kusurudur. Örneğin
“apartman” kelimesini “apartıman” şeklinde okumak. Sorunlu söylenen
sesler üzerinde pratik yapılarak düzeltilebilir.
Boğumlama
gecikmesi: Kişinin, sesleri yaşının gerektirdiği dil olgunluğu içinde artiküle
edememe durumundan kaynaklanan ses kusurudur. Bu kusur bazı çocuklarda
görülebilir. Bunlar fark edildiğinde, çocuklara fark ettirilmeden düzeltme
yolları aranmalı, gerekirse uzmanlara başvurulmalıdır. Örneğin “araba” yerine
“ayaba” denmesi gibi.
Ağır
boğumlama: Kelime içindeki hecelerin uzatılması, cümlelerin söyleyişinin
geciktirilmesinden kaynaklanan ses kusurudur. Bu tip boğumlama bozukluğu
olanlar, heceleri gereğinden fazla uzatarak konuşurlar. Örneğin zaamir, naasip
gibi. Bu ses kusurunun sebebi genellikle alışkanlık ve kötü örneklerdir.
Düzenli pratik yaparak kusur düzeltilebilir.
Hızlı
boğumlama: Bu da, ağır boğumlamanın tersine, hızdan ötürü ne söylediği belli olmayan
bir geveleme havası oluşturan ses kusurudur.
Gevşeklik: Boğumlama
tembelliğinden kaynaklanan ses kusurudur. Dişler arasında kurşun kalem
sıkıştırarak heceleri anlaşılır bir biçimde söyleme çalışmaları organların
boğumlamaya katılmasına yardımcı olur.
Atlama: Hece atlayarak
konuşmadan kaynaklanan ses kusurudur. Örneğin "Kilitlemek" kelimesi
yerine "kitlemek" söylemek. Yanlış söylenen kelimelerle pratik yapmak
kusurun giderilmesine yardımcı olabilir.
Değiştirme: Bir ünsüzün yerine
başka bir ünsüzü söyleme alışkanlığından kaynaklanan ses kusurudur. Bir
kaç çeşidi vardır. " j " yerine "z" söylemek, "ş"
yerine "s" söylemek, "c" yerine "j" söylemek,
"s" yerine "ş" söylemek gibi. Yanlış söylenen kelimelerle
pratik yapmak kusurun giderilmesine yardımcı olabilir.
Yutma: Genellikle içinde
"h" ünsüzü bulunan kelimelerde “h” sesi atlanarak yapılan bir ses
kusurudur. "Ayhan" yerine "ayan" söylenmesi bu kusura örnek
gösterilebilir. Yanlış söylenen kelimelerle pratik yapmak kusurun giderilmesine
yardımcı olabilir.