BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ ŞEKİLLERİ ÖRNEKLİ ANLATIM

BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ ŞEKİLLERİ ÖRNEKLİ ANLATIM, BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLER, BATI EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ, 
1-SONE:*Genel olarak kısa şiir, türkü demektir.
*İlk olarak İtalyan edebiyatında görülmüştür.
*Türk edebiyatında ise ilk olarak Servet-i Fünun şairleri kullanmıştır. Bu nazım biçimini sanatçılarımız Fransız edebiyatından etkilenerek kullanmışladır.
*İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan, özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir.
* Özellikle son dize duygu yönünden en güçlü dize olur.
*Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin bu nazım şeklini bolca kullanmışlardır.
*Edebiyatçılarımız, bu türü olduğu gibi almamış, uyak düzeninde değişiklik yapmışlardır.
*En çok kullanılan uyak düzenleri şöyledir: abba, cddc, eff, egg / abba, cddc, eef, ggf / abab, cdcd, eff, egg /  abab, cdcd, eff, ggf   
*Sonelerde asıl duygu ve düşünce üçlüklerde dile getirilir.
*Sonelerin konusu genellikle lirik konular ve aşktır.

Sone Örneği:Derdim, yeter, sâkin ol, dinlen biraz artık!
Akşam olsa diyordun, işte oldu akşam,
Siyah örtülerle sardı şehri karanlık;
Kimine huzur iner gökten, kimine gam.

Bırak, şehrin iğrenç kalabalığı gitsin,
Yesin kamçısını hazzın sefil cümbüşte
Toplasın acı meyvesini nedâmetin
Sen gel, derdim, ver elini bana, gel şöyle.                      
Bak göğün balkonlarından geçmiş seneler
Eski zaman esvaplarıyla eğilmişler;
Hüzün yükseliyor, güler yüzle, sulardan.

Seyret bir kemerde yorgun ölen güneşi
Ve uzun bir kefen gibi doğuyu saran
Geceyi dinle, yürüyen tatlı geceyi.      (Charles Baudelaire'den çeviri: Sabahattin Eyuboğlu)


2-TERZA-RİMA:*Üçlü kıtalardan oluşan (sınır yoktur) ve sonu tek dizeye bağlanan bir nazım şeklidir.
*İtalyan edebiyatında başlamıştır.
*Dante'nin "İlahi Komedya”sını bu biçimle yazılmış olması, terza-rima'nın yaygınlık kazanmasını sağlamıştır.
*Türk şiirinde Tevfik Fikret ilk kullananlardandır.
*Kafiye örgüsü: aba, bcb, cdc,d

Terza-rima Örneği:
GİZBu kadar uzak mıydı
Git git bitmiyor yol
Görünmüyor dağın ardı

Oysa bilmem kaç yıl
Bu yollardan yürünmüş
Şimdi sanki bir masal

Bu dilsiz dağ ve taş
Nerde saklar kuşları
Hangi gizle sarmaş dolaş

Anlamak zor susuşları.             (Ahmet Telli)



3-TRİYOLE:*10 mısralık nazım şeklidir.
*Önce iki mısralı kısım, sonra dörder mısralı ikinci kısım gelir.
*Kafiye şeması: AB/ aaaA/ bbbB şeklindedir.
*Son dize en güçlü dizedir.
*Servet- i Fünun şairleri tarafından nadir de olsa kullanılmıştır.

Triyole Örneği:Yüzünde hasta-i sevdâ gibi melâlet var,
Nedir bu hâl-i perişanın ey hilâl-seher?

Sabâh-ı feyz-i bahâride mübtesem ezhâr
Çemen çemen mütemevvic nesîm-i anber-bâr:
Niçin? ben anlamadım kimden etsem istifsâr?
Yüzünde hasta-i sevdâ gibi melâlat var!

Dem-i seherde yanında şu parlayan ahter
Hazan içinde solan bir çiçek gibi dil-ber
Sürûr fec ile şâdân iken bütün yerler,
Nedir bu hâl-i perişanın ey hilâl-i seher?  (Tahsin Nahit)



4-BALAD:*Batı edebiyatlarında konusunu heyecan verici ya da romantik hikâyelerden alan halk türkülerine, halk şiirlerine "balad" adı verilir.
*Baladlar, bentlerden oluşur.
*Bent sayısı ve bentlerdeki mısra sayısı bakımından bir sınırlama yoktur. Bent ve mısra sayısı şaire ve anlattığı konuya göre değişebilir.
*3 uzun 1 kısa bentten oluşur.
*Bu nazım biçimi Türk edebiyatında fazla kullanılmamıştır.



5-SERBEST MÜSTEZAD:*19. yüzyıl sonlarında özellikle Servet-i Fünun'cuların geliştirdikleri bir nazım biçimidir. *Divan şiirindeki müstezat'tan bazı özellikleriyle ayrılır:
*Serbest müstezat, hem aruz, hem de hecenin çeşitli kalıplarıyla yazılabilir.
*Temel olarak alınan kalıbın çeşitli parçaları çeşitli düzenlerle bir arada kullanılabileceği gibi aynı nazım içinde yalnız bir kalıp değil, başka kalıplar ve bunların parçaları da kullanılabilir.
*Uzun ve kısa mısralar kimi zaman belli bir düzen içinde sıralanır, kimi zaman da herhangi bir düzene bağlı kalınmaz.
* Kafiye örgüsünün düzenlenişi de kurala bağlı değil, şairin isteğine bağlıdır.
* Müstezat'ın daha özgürce kullanılmış biçimdir.
* Sembolizmin yaygın olduğu bir dönemde Fransa'da ortaya çıkan bir şiir şeklidir.
* Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati şairlerince kullanılmıştır.
* Serbest müstezatta, nazım nesre yaklaştırılmıştır.
*Bu özellikleriyle serbest müstezat, Divan şiirindeki müstezat'ın geliştirilmesiyle oluşturulmamış, doğrudan Batı şiirinden alınmıştır.
*Serbest nazıma geçişte bir aşama olmuştur.
*Serbest müstezatın başarılı örneklerini Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin ve Ahmet Haşim vermiştir.
*Serbest müstezat, serbest nazıma geçişi sağlamıştır.

Serbest Müstezad Örneği:             
KIŞYine kış,
Yine şems-i mesâda (akşam güneşi), ah o bakış,
Yine yollarda serseri dolaşan
Âşiyânsız tuyur-ı pür-nâliş( inleyen yuvasız kuşlar)Tehi kalan ovalar
Sükût eder sanılır mevsimin gumûmuyla
Harab olan sarı yollarda kalmamış ne gelen,
Ne giden,
Şimdi yalnız kavafil-i evrâk (yaprak yığını)
Mütemadî sürüklenir bir uzak
Ufk-ı pür-ıztırab u nermide.Yine kış, yine kış
Bütün emelleri bir ağlayan duman sarmış          (Ahmet Hâşim)