PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR VE ÖZELLİKLERİ, PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR, PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR VE TEMSİLCİLERİ, PSİKOLOJİK YAKLAŞIMLAR VE TEMSİLCİLERİ,
TEMSİLCİLERİ İLE BİRLİKTE KISACA
1.Yapısalcılık(Strüktüralizm) : Yapısalcılık duyum ve algıların incelenmesidir.Bu yaklaşıma göre psikoloji insan bilincini anlatır.Bu yaklaşımın yöntemi Wund'un geliştirdiği içe bakış yöntemidir.İçe bakış deneklerin bir olay karşısında kendi duyum ve algılarını açıklamasıdır.
2.İşlevselcilik(Fonksiyonalizm): Yapısalcılık yaklaşımına yapılan eleştiriler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bilincin ne işe yaradığını sorar. Öncüsü William Jamestir.
3.Gestalt(bütünlük) Yaklaşımı: Bilinci tasviri ve işleviyle bir bütün olarak inceler. Bütünün parçalarının birleşmesinden daha fazlası olduğunu söyler.
4.Davranışçılık(Behaviorizm): Bu yaklaşımın temsilcisi John B. Watsondur. Bilincin iç gözlem yöntemi ile incelenmesini bilimsel bulmadığı için işlevselciliği ve yapısalcılığı psikolojik teknik olarak kabul etmez. Davranışçılık yaklaşımı , gözlemlenebilir davranışların bilimsel olarak analiz edilmesini vurgular.Davranışçılar hayvan davranışlarını da incelemişlerdir.
5.Bilişsel Yaklaşım: Temsilcisi Jean Piaget' ir. Biliş insanların içinde bulunduğu sosyal gerçeklik hakkında öğrenme bilme etkinliğidir.Piaget düşüncenin gelişimini incelemiştir.
6.Biyolojik Yaklaşım: Öncüsü Adolf Meyerdir. Davranışı biyolojik nedenlerle açıklamaya çalışırlar.
7.Psikanalitik Yaklaşım: Temsilcisi Sigmund Freud 'tur. Freud'a göre davranışın kaynağı bilinç altıdır.İnsan doğuştan getirdiği kazandığı ve istediği zaman bilinç alanına çıkaramadığı duyguları, düşünceleri ,dürtüleri vardır. Bunlar bilinç altında bulunur ve yok olmazlar, kişinin davranışını etkilerler.
8.İnsancıl(Hümanist) Yaklaşım: Derin düşünme (sezgi) yolunu yöntem olarak kullanırlar. Bireyin doktorunun bireyin kendisi olabileceğine inanırlar. Temsilcileri Maslow, Sartre , Charlotte Buhler ve Magnerdir.
GENİŞ İÇERİK
B. PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR
Genel olarak psikolojideki yaklaşımların, psikolojik olayların farklı yönlerini dikkate alarak ve belirli yönlerini öne çıkararak değerlendirdiklerini görüyoruz.
1. Yapısalcı Yaklaşım (Strüktüralizm)
Yapısalcılara göre psikoloji zihnin yapısını incelemelidir. Buradan hareketle psikolojik olaylarda bilinci öne çıkarır ve zihin yapısının anlaşılabilmesi için içebakış yönteminin psikolojide kullanılmasını savunur.
2. Davranışcı Yaklaşım (Bihevyorizm)
Davranışçı yaklaşıma göre psikolojinin konusunu gözlemlenebilir davranışlar olmalıdır. Buda deney ve gözlemle mümkündür.
Bireylerin uyarıcılara karşı gösterdikleri davranışların (U – T) ilişkisinde gerçekleştiğini ve bu davranışların deney ve gözlem yoluyla incelenmesinin daha bilimsel (nesnel) sonuçlar vereceğini savunur.
3. İşlevsel Yaklaşım (Fonksiyonalizm)
Davranışların çevreye uyumunu esas alır ve uyum sağlayıcı davranışları faydalı olduğunu savunurlar.. Bu yaklaşımda davranışların ne işe yaradığı önemlidir. Buradan hareketle zihin nedir den ziyade zihin ne içindir sorusu ile ilgilenirler.
4. Psikanalitik Yaklaşım (Psikanalizm)
Bu görüşe göre insan doğuştan cinsellik ve saldırganlık iç güdülerine sahiptir.
S. Freud’un temsilciliğini yaptığı bu yaklaşımda bilinçaltı esas öğedir. Daha çok küçük yaşlarda olmak üzere, toplumda hoş karşılanmayan arzular birey tarafından bilinçaltına atılır.
Buna göre bilinçaltı, çevreden bastırılmış istekler alanıdır. Bu alan bir takım psikolojik rahatsızlığın da kaynağıdır. Sözü edilen rahatsızlığın giderilmesi, bilinçaltına bastırılmış isteklerin bilinç düzeyine çıkarılmasıyla olacaktır.
5. Bütüncü Yaklaşım (Gestalt)
İnsan yaşantısı, davranışlarıyla birlikte öğelerine ayrılamaz bir bütündür. Bütün ise, parçaların toplamından apayrı bir ahenk ortaya koyar. Buna göre yaşantılar kendi bütünlüğü içinde incelenmelidir.
6. Hümanist Yaklaşım (Hümanizm)
Bu yaklaşımı benimseyenler insanı merkez almışlardır. İnsan gelişme gücünü kendisinden alır, çevrenin etkisiz olduğunu savunur. Aynı zamanda İnsanın duygusal yanını öne çıkaran ve davranışlarını buna göre yorumlayan bir yaklaşımdır. İnsanı insan yapan, duyguları, hisleri, ümit ve beklentileri önemlidir.
Bireyin davranışlarını anlayabilmek için, onun iç yaşantısını bilmek gerekir. Bunun yolu da, çevresine onun bakış açısından bakmayı (empati) gerektirir. Yani yöntem olarak içe bakışı kullanırlar.
7. Bilişsel Yaklaşım
J. Piaget’in temsilciliğini yaptığı bilişsel yaklaşım, insanın zihinsel etkinliklerine önem verir. Düşünme, kavrama, yorumlama davranışlara yön veren önemli unsurlardır. Davranışlar uyarıcı tepki bağına indirgenerek incelenemez. Bu yaklaşımın amacı, zihinsel süreçlerin nasıl örgütlendiğini, çalıştığını açıklayan deneyler yapmaktır.
8. Biyolojik Yaklaşım
Davranışların nedeninin ancak bireyin biyolojik yapısının incelenmesiyle bulunabileceğini avunan görüştür.
Davranışlar, biyolojik yapı olan beynin bir fonksiyonu olarak ortaya çıkarlar. Ayrıca salgı bezleri ve hormon düzenlerinden etkilenirler. Buna göre davranışlarda biyolojik öğeler dikkate alınmalıdır.
TEMSİLCİLERİ İLE BİRLİKTE KISACA
1.Yapısalcılık(Strüktüralizm) : Yapısalcılık duyum ve algıların incelenmesidir.Bu yaklaşıma göre psikoloji insan bilincini anlatır.Bu yaklaşımın yöntemi Wund'un geliştirdiği içe bakış yöntemidir.İçe bakış deneklerin bir olay karşısında kendi duyum ve algılarını açıklamasıdır.
2.İşlevselcilik(Fonksiyonalizm): Yapısalcılık yaklaşımına yapılan eleştiriler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bilincin ne işe yaradığını sorar. Öncüsü William Jamestir.
3.Gestalt(bütünlük) Yaklaşımı: Bilinci tasviri ve işleviyle bir bütün olarak inceler. Bütünün parçalarının birleşmesinden daha fazlası olduğunu söyler.
4.Davranışçılık(Behaviorizm): Bu yaklaşımın temsilcisi John B. Watsondur. Bilincin iç gözlem yöntemi ile incelenmesini bilimsel bulmadığı için işlevselciliği ve yapısalcılığı psikolojik teknik olarak kabul etmez. Davranışçılık yaklaşımı , gözlemlenebilir davranışların bilimsel olarak analiz edilmesini vurgular.Davranışçılar hayvan davranışlarını da incelemişlerdir.
5.Bilişsel Yaklaşım: Temsilcisi Jean Piaget' ir. Biliş insanların içinde bulunduğu sosyal gerçeklik hakkında öğrenme bilme etkinliğidir.Piaget düşüncenin gelişimini incelemiştir.
6.Biyolojik Yaklaşım: Öncüsü Adolf Meyerdir. Davranışı biyolojik nedenlerle açıklamaya çalışırlar.
7.Psikanalitik Yaklaşım: Temsilcisi Sigmund Freud 'tur. Freud'a göre davranışın kaynağı bilinç altıdır.İnsan doğuştan getirdiği kazandığı ve istediği zaman bilinç alanına çıkaramadığı duyguları, düşünceleri ,dürtüleri vardır. Bunlar bilinç altında bulunur ve yok olmazlar, kişinin davranışını etkilerler.
8.İnsancıl(Hümanist) Yaklaşım: Derin düşünme (sezgi) yolunu yöntem olarak kullanırlar. Bireyin doktorunun bireyin kendisi olabileceğine inanırlar. Temsilcileri Maslow, Sartre , Charlotte Buhler ve Magnerdir.
GENİŞ İÇERİK
B. PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR
Genel olarak psikolojideki yaklaşımların, psikolojik olayların farklı yönlerini dikkate alarak ve belirli yönlerini öne çıkararak değerlendirdiklerini görüyoruz.
1. Yapısalcı Yaklaşım (Strüktüralizm)
Yapısalcılara göre psikoloji zihnin yapısını incelemelidir. Buradan hareketle psikolojik olaylarda bilinci öne çıkarır ve zihin yapısının anlaşılabilmesi için içebakış yönteminin psikolojide kullanılmasını savunur.
2. Davranışcı Yaklaşım (Bihevyorizm)
Davranışçı yaklaşıma göre psikolojinin konusunu gözlemlenebilir davranışlar olmalıdır. Buda deney ve gözlemle mümkündür.
Bireylerin uyarıcılara karşı gösterdikleri davranışların (U – T) ilişkisinde gerçekleştiğini ve bu davranışların deney ve gözlem yoluyla incelenmesinin daha bilimsel (nesnel) sonuçlar vereceğini savunur.
3. İşlevsel Yaklaşım (Fonksiyonalizm)
Davranışların çevreye uyumunu esas alır ve uyum sağlayıcı davranışları faydalı olduğunu savunurlar.. Bu yaklaşımda davranışların ne işe yaradığı önemlidir. Buradan hareketle zihin nedir den ziyade zihin ne içindir sorusu ile ilgilenirler.
4. Psikanalitik Yaklaşım (Psikanalizm)
Bu görüşe göre insan doğuştan cinsellik ve saldırganlık iç güdülerine sahiptir.
S. Freud’un temsilciliğini yaptığı bu yaklaşımda bilinçaltı esas öğedir. Daha çok küçük yaşlarda olmak üzere, toplumda hoş karşılanmayan arzular birey tarafından bilinçaltına atılır.
Buna göre bilinçaltı, çevreden bastırılmış istekler alanıdır. Bu alan bir takım psikolojik rahatsızlığın da kaynağıdır. Sözü edilen rahatsızlığın giderilmesi, bilinçaltına bastırılmış isteklerin bilinç düzeyine çıkarılmasıyla olacaktır.
5. Bütüncü Yaklaşım (Gestalt)
İnsan yaşantısı, davranışlarıyla birlikte öğelerine ayrılamaz bir bütündür. Bütün ise, parçaların toplamından apayrı bir ahenk ortaya koyar. Buna göre yaşantılar kendi bütünlüğü içinde incelenmelidir.
6. Hümanist Yaklaşım (Hümanizm)
Bu yaklaşımı benimseyenler insanı merkez almışlardır. İnsan gelişme gücünü kendisinden alır, çevrenin etkisiz olduğunu savunur. Aynı zamanda İnsanın duygusal yanını öne çıkaran ve davranışlarını buna göre yorumlayan bir yaklaşımdır. İnsanı insan yapan, duyguları, hisleri, ümit ve beklentileri önemlidir.
Bireyin davranışlarını anlayabilmek için, onun iç yaşantısını bilmek gerekir. Bunun yolu da, çevresine onun bakış açısından bakmayı (empati) gerektirir. Yani yöntem olarak içe bakışı kullanırlar.
7. Bilişsel Yaklaşım
J. Piaget’in temsilciliğini yaptığı bilişsel yaklaşım, insanın zihinsel etkinliklerine önem verir. Düşünme, kavrama, yorumlama davranışlara yön veren önemli unsurlardır. Davranışlar uyarıcı tepki bağına indirgenerek incelenemez. Bu yaklaşımın amacı, zihinsel süreçlerin nasıl örgütlendiğini, çalıştığını açıklayan deneyler yapmaktır.
8. Biyolojik Yaklaşım
Davranışların nedeninin ancak bireyin biyolojik yapısının incelenmesiyle bulunabileceğini avunan görüştür.
Davranışlar, biyolojik yapı olan beynin bir fonksiyonu olarak ortaya çıkarlar. Ayrıca salgı bezleri ve hormon düzenlerinden etkilenirler. Buna göre davranışlarda biyolojik öğeler dikkate alınmalıdır.