TÜRKİYE DIŞINDAKİ ÇAĞDAŞ TÜRK ŞİİR,Türkiye Dışındaki Çağdaş Türk Şiiri,
TÜRKİYE DIŞINDAKİ ÇAĞDAŞ TÜRK ŞİİR,Türkiye Dışındaki Çağdaş Türk Şiiri,
DERSKONUM.COM 'un değerli akademisyen-öğretmen-öğrenci-edebiyat sever takipçileri.
doğru konum= derskonum
destek olmak için lütfen LİNK paylaşınız
- Türk dünyası edebiyatı, ortak duygu ve düşünce dünyasının yanı sıra zengin bir kültür birikimine sahiptir.
- Türk dili geniş bir coğrafyada asırlardır kullanılan, oldukça nitelikli edebî eserlerle taçlandırılan bir dildir.
- Türkiye dışında Azerbaycan, Irak, Bulgaristan, Batı Trakya, Kazakistan, Türkistan, Kıbrıs, Özbekistan gibi birçok ülkede edebî eserler verilmiştir ve verilmeye devam etmektedir.
- Türkiye dışında gelişen bu edebiyata Türk dünyası edebiyatı denmektedir.
- Birçok baskıya ve olumsuz koşula rağmen zengin bir kültür mirasına sahip Türk toplulukları, edebiyatlarını korumaya ve geliştirmeye çalışmışlardır.
- Türkiye dışındaki coğrafyalarda yaşayan Türkler, ana dili bilinci ile Türkçe eserler vermiştir.
- Türk dilinin konuşulduğu ülkelerde, bölgelerde yaşayan Türk şairler; halkın sorunlarını, beklentilerini şiirleri aracılığıyla dile getirmiştir.
- Bu bölgelerde Türkçenin çeşitli lehçe ve şivelerinde eserler verilmiştir.
- Türkiye dışındaki çağdaş Türk şiirinde genellikle özgürlük ve ulusal bilinç temaları işlenmiştir.
Türkiye Dışındaki Çağdaş Türk Edebiyatı
- Azerbaycan Türk Edebiyatı: Bahtiyar Vahapzade, Hüseyin Şehriyar, Celil Mehmet Kulizade
- Bulgaristan Türkleri Edebiyatı: Recep Küpçü
- Kazak Türkleri Edebiyatı: Mağcan Cumabayulı
- Kazan Türkleri Edebiyatı: Ayaz İshaki
- Kıbrıs Türk Edebiyatı: Osman Türkay, Özker Yaşın
- Batı Trakya Türkleri Edebiyatı: Mehmet Hilmi, Abdurahim Dede
- Kırgızistan Türk Edebiyatı: Cengiz Aytmatov
- Kırım Türkleri Edebiyatı: İsmail Gaspıralı, Cengiz Dağcı
- Özbekistan Türk Edebiyatı: Abdülhamit Süleymanoğlu Çolpan, Aybek
- Türkmenistan Türk Edebiyatı: Ata Atacanoğlu
- Doğu Türkistan-Uygur Türkleri Edebiyatı: Ziya Samedi
- Yugoslavya Türkleri Edebiyatı: Nimetullah Hafız
- Irak Türkleri Edebiyatı: Ata Terzibaşı
- Türk dünyası şairlerindendir. Asıl adı Muhammed Hüseyin Behcet’tir.
- Azerbaycan Türklerindendir.
- Azeri Türk edebiyatının büyük şairlerindendir.
- Güney Azerbaycan’da yaşamıştır.
- Şiirlerinde Azerbaycan Türkçesini kullanmıştır.
- Sade ve akıcı bir dili vardır.
- Farsça şiirleri İran Edebiyatı’nda da önem taşır.
- Şehriyar, İran’da Farsça şiirleriyle tanınmış bir şairdi ancak Azer Türkçesi ile yazdığı Heyder Baba’ya Selâm şiiri, onun bütün Türk dünyasında tanınmasını sağladı.
- Bazı şiirleri bestelenerek şarkı ve türkü formunda okundu.
- Onun şiirlerinde millî, manevi ve kültürel değerler, sanatçı duyarlılığıyla özümsenmiş biçimde yer aldı.
- Şiir: Heyder Baba’ya Selam, Türkçe Şiirlerinden Seçmeler, Divan (Farsça Şiirleri)
- Azeri Türk edebiyatının büyük şairlerindendir.
- Edebiyat profesörüdür.
- Şiirlerinde özellikle yurt ve dil sevgisini
işlemiştir.
- Genellikle hece ölçüsünü kullanmıştır.
- Türk dünyasında tanınan ve çok okunan bir şair olan Bahtiyar Vahapzade,
- şiirlerinde özellikle millî ve manevi değerleri işledi. Vatan ve ana
- dil temaları etrafında Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesini yansıttı.
- İlhamını halkın irfanından aldı. Duygulara hitap ederken kimi zaman
- lirik, kimi zaman epik bir söyleyişe yöneldi. Pek çok ödül aldı, “Azerbaycan
- Halk Şairi” unvanına layık görüldü. Eserlerinden bazıları farklı dillere
- çevrildi
- “Menim Anam” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
- Şiir: Menim Dostlarım, Çınar, Kökler ve
Budaklar, Gün Var Bin Aya Değer, İnsan ve Zaman
- Kıbrıs Türk edebiyatı şair ve yazarıdır.
- Gazetecidir; şiirleri dışında deneme ve incelemeleri de vardır.
- Nobel’e aday gösterilmiş, uluslararası birçok ödül almıştır.
- Şiir: Yedi Telli, Uyurgezer, Beethoven’den Aydınlığa Uyanmak, Kıyamet Günü Gözlemcileri, Evrenin Düşünde Gezgin
- Kıbrıs Türk edebiyatı şair ve yazarıdır.
- Öykü, tiyatro ve romanları da vardır.
- Şiir: Kıbrıs’tan Atatürk’e, Mehmetçik Kıbrıs’ta, Atatürk’e Saygı Duruşu
- Kırım Türk edebiyatı yazarıdır.
- Gazeteci ve fikir adamı kimliğiyle tanınmıştır.
- Rusya’daki ve tüm dünyadaki Türklerin birliğini
savunmuştur.
- Fikirleriyle Milli Edebiyatçılar üzerinde etkili
olmuştur.
- Son yıllarını Türkiye’de geçirmiştir.
- Rusya Müslümanları, Avrupa
Medeniyetine Bakış, Atlaslı Cihanname
- Kırım Türk edebiyatının ve dünya edebiyatının
büyük romancısıdır.
- İkinci Dünya Savaşı’nın ardından İngiltere’ye
yerleşmiştir.
- Sade ve anlaşılır bir dili vardır.
- Sovyet egemenliği altındaki Kırım halkının zorlu
yaşamlarını, kendi gözlemlerinden yola çıkarak anlatmıştır.
- Roman: Korkunç Yıllar, O Topraklar Bizimdi,
Onlar da İnsandı, Dönüş, Ölüm ve Korku Günleri, Genç Temuçin, Badem
Dalına Asılı Bebekler, Üşüyen Sokak, Yurdunu Kaybeden Adam, Yoldaşlar
- Anı: Anneme Mektuplar
- Kazan Türk edebiyatının yazar ve düşünce
adamıdır.
- Roman, hikâye ve tiyatroları vardır.
- 1917 Ekim Devrimi’nden sonra ülkesini terk
etmiştir.
- Türkiye’de ölmüştür.
- Öykü: Zindan, Familye Saadeti, Ulug Beyrem
- Roman: Üyge Taba, Ulug Muhammed, Tatarın
Kızı
- Özbek Türk edebiyatı şairlerindendir.
- Şiirlerinde bağımsızlığı, kadın haklarını konu
edinmiştir.
- Tevfik Fikret, Mehmet Akif gibi toplumcu
şairlerimizi okumuş ve onlardan etkilenmiştir.
- Şiir: Uyanış, Tan Sırları, Koşuklarım…
- Türkmen edebiyatı şairidir.
- Heceyle veya serbest lirik şiirler yazmıştır.
- Şiir: Guşgı Galası, Sallancağım Sehra
Benim, Çakmak, Men Size Baryan…
- Kırgız Türk edebiyatının ve dünya edebiyatının
tanınmış romancısıdır.
- Doğa, aşk ve vatan sevgisi başlıca konularıdır.
- Anlatımında Manas destanı gibi Kırgız destanlarının
ve efsanelerin etkisi vardır.
- “Selvi Boylum” adlı öyküsü oldukça sevilmektedir.
- Roman: Cemile, Kopar Zincirlerini Gülsarı,
Toprak Ana, Yüz Yüze, Gün Uzar Yüzyıl Olur (Gün Olur Asra Bedel), Beyaz
Gemi
- Oyunları: Yıldırım Sesli Manasçı, Kızıl Elma,
Cengiz Hana Küsen Bulut, Dişi Kurdun Rüyaları, Sultan Murat…
- Doğu Türkistan edebiyatı yazarıdır.
- Tiyatro, roman ve öyküleri vardır.
- Roman: Yılların Sırrı, Gani Batur –
Mayimhan, Ahmet Efendi
- Öykü: Bir Tane Sigara, Kaysılar
Olgunlaştığında, Dertlinin İnleyişi…
IRAK ÇOK MU IRAK
Oğuzam
Türk menem…
Bayatlardan Türkmenem…
Damarlarındaki asil kan
Aslına çektiğin ırk menem…
Yaprağın asılı dallar
Gövdeni taşıyan kök menem…
Yolunu gözleyen yar
Aşkınla çarpan ürek menem…
Can içre canan bilmişem gavim gardaş, nerdesen…
Yedi koldan
Yirmidört boydan gelmişem Orta Asyadan…
Yayından fırlayan ok
Huduttan hududa atılan mızrak
Deli havalar soluyan kısrak gibi esmişem…
Az gitmişem, uz gitmişem
Dere tepe düz gitmişem…
Kuş uçmaz kervan geçmez dağları
Göçebe adımlarla gezmişem…
Irağı yakın, yurdumu Irak eylemişem…
Tırnaklarımla oymuşam tortu kayaları
Kıraç toprakları gözyaşlarımla sulak etmişem…
Kızgın tohumlar serpmişem
Emek vermişem
Aşa getirmişem…
Türk illerine haber salmışam gavim gardaş, nerdesen…
Selçuklu Şah-ı Sultanlarım adım atmış otağıma
Kapıda karşılamışam civan mert erlerimi
Başım gözüm üstüne berhudar ağırlamışam…
Musul’da Zengiler
Kerkük’te Kıpçaklar
Erbil’de Beg Teginliler
Yiğit yatağı Atabegler kurmuşam
Dokuz başlı tuğlar aparmışam yad ellere
Türk’ün adını âlemlere duyurmuşam…
Bayındır Kızanı torunlarımı kucaklamışam
Bahar coşkusu Akkoyunlar gibi ovalara yayılmışam…
Sultan Cüneyd’in emaneti
Şah İsmailimle pişirmişem ham yanlarımı
Ocağımda tüten Safevi ateşiyle alev alev yanmışam…
Genç Osmanlıyla açmışam Bağdat’ın kapısını
Cahiliye devrini hepten kapatmışam…
Dil, din ve ırk özgürlüğüyle donatmışam halkları
Çıra gibi aydınlatmışam kör karanlık tarihi
Çevreme ilim, irfan, ışık saçmışam…
Derin hülyalara dalmışam gavim gardaş, nerdesen…
Ne zaman ki
Türk birliğine diş bilemiş düşman
Çapraz fişek silahıma davranmışam…
Zırnık ödün vermemişem haa sevgimden
Korkmamışam heç!
Ölümleri kuşanmışam…
Yalın ayak koşmuşam Kafkas cephelerine
Sarıkamış harekâtına katılmışam…
Buz kesmiş yüreğim Allah-u Ekber Dağlarında
Katmer katmer kefensiz donmuşam…
Çanakkale’de etten duvar olmuşam
Göğüs göğüse çarpışmışam Allah vekil
Bir adım geçirmemişem gâvuru öteye
Üst üste cansız yığılmışam…
Nasıl ki
Harb-i cihanlarla zayıflamışam
Güçten kudretten düşmüşem heyhat
Yeraltı kaya yağlarım sulandırmış ağızları
Hemhal manda manda paylaşılmışam…
Öyle ki
Et ve tırnak misali ayrılmışam
Süt kuzu yavru gibi koparılmışam Anadolu’dan
Yılanlar tıslamış
Köpekler hırlamış ardımdan
Sahipsiz kalmışam gavim gardaş, nerdesen…
Lord planları tayin etmiş kaderimi
Misak-i Milli sınırlar dışına çıkarılmışam…
İtilmişem, kakılmışam, horlanmışam külliyen
Tekme tokat yerlere yatırılmışam…
Dağ ayılarının önüne atılmışam yaralı
Çöl develerinin hörgücüne tepe taklak asılmışam…
Türk menem demişem
Türkçe söylemişem
Eskiyaka’da kurşunlara dizilmişem…
Emeğimin hakkını istemişem
Gavurbağ’da linç edilmişem…
Adalet beklemişem
İplere gerilmişem…
Eşitlik yeğlemişem
Zab suyu kana bulanmış
Altunköprü’de ekin gibi biçilmişem…
El insaf vicdan dilemişem
Zindanlara sürülmüşem…
Çığlıklarım katlimin sâlası
Diri diri gömülmüşem gavim gardaş, nerdesen…
Duy hele
Kimliğim değiştirilmiş
El-Temim olmuş Türkmen Kerkük
Hafızalardan kazınmışam…
Baas Baas bağırmışlar partizanca
Kin kusmuşlar yüzüm barabarı
Evimden yurdumdan göçe zorlanmışam…
Kollarım kırılmış omuzlarımdan
İşkencelerle yoğrulmuşam…
Gözlerim kan çanağı
Fincan fincan oyulmuşam…
Ölmem yetmemiş kâfire
İp sarılmış cesedime
Sokaklarda dolaştırılmışam…
Cıncık gibi ortalığa saçılmış cism-i bedenim
Lime lime dağılmışam gavim gardaş, nerdesen…
Beterin beteri var
Biri getmiş, ötekiler gelmiş
Yağmurdan kaçarken doluya tutulmuşam…
Mavzerler çevrilmiş üzerime
Tetiklere sarılmış Puştlar
Merhamet beklerken, zulüm bulmuşam…
Böyük devletlerin böyük oyunu
Yok etmek Türk’ün soyunu
Çoraplar örülmüş
Çuvallar geçirilmiş başıma
Aslanım; kediye boğulmuşam…
Okumak yazmak yok…
Dilim damağıma bağlanmış
Düşünmem, konuşmam, kızmam yasak…
Başın kaldırıp bakmak
Gözün ucuyla süzmek ne cüret! ..
Elim ayağıma dolanmış
Oturmam, yürümem, gezmem yasak…
Taş kesilmişem gavim gardaş, nerdesen…
Di gah gel…
Di gel ölem di gel…
Adına gurban olam di gel…
Alnına kanım çalam di gel…
Bayrağım göğün mavi gülü, ay yıldızım sen…
Yurdum Türkmen eli, can özüm sen…
Soyum sopum Türkoğlu, yüzüm sürdüğüm izim sen…
Oy men ölmüşem gavim gardaş, nerdesen…
ŞAH ALİ YAŞAR
Azerî Türkçesi
Bir ananın iki oğlu,
Bir amalın iki qolu.
O da ulu, bu da ulu
Azə rbaycan - Türkiyə .
Dinimiz bir, dilimiz bir,
Ayımız bir, ilimiz bir,
Eşqimiz bir, yolumuz bir
Azə rbaycan - Türkiyə .
Bir millə tik, iki dövlə t
Eyni arzu, eyni niyyə t.
Hə r ikisi cümhuriyyə t
Azə rbaycan-Türkiyə .
Birdir bizim hə r halımız—
Sevincimiz - mə lalımız.
Bayraqlarda hilalımız
Azə rbaycan - Türkiyə .
Ana yurdda - yuva qurdum,
Ata yurda könül verdim.
Ana yurdum, ata yurdum
Azə rbaycan - Türkiyə .
Türkiye Türkçesi
Bir ananın iki oğlu,
Bir amacın iki kolu.
O da ulu, bu da ulu
Azerbaycan - Türkiye...
Dinimiz bir, dilimiz bir,
Ayımız bir, yılımız bir,
Aşkımız bir, yolumuz bir
Azerbaycan - Türkiye...
Bir milletiz, iki devlet
Aynı arzu, aynı niyet.
Her ikisi cumhuriyet
Azerbaycan - Türkiye...
Birdir bizim her halimiz
Sevincimiz, melalimiz.
Bayraklarda hilalimiz
Azerbaycan - Türkiye...
Ana yurtta yuva kurdum,
Ata yurda gönül verdim.
Ana yurdum, ata yurdum
Azerbaycan - Türkiye...
Bahtiyar Vahapzade
QIRIM, MENİ AÑASIÑMI?
Küneş batar, süküt bulur göl, irmaq, çay.
Tuman yatar töpelerniñ arqasına.
Çatırdağnıñ qulağına asılğan Ay
Beñzemezmi yaş kelinniñ sırğasına?
Men de dertli gecelerniñ bir sırdaşı,
Eski Çatır sırın açar, dep arz ettim.
Yüregimde Ana Yurtnıñ topraq, taşı…
Küneşimniñ doğmasını çoq istedim.
Kün doğmadı Qırımımnıñ semasında,
Ağlaysıñmı, kederlenip, yanasıñmı?
Qırım, Qırım! Böyle suvuq gecelerde
Sen de meni yahşı söznen añasıñmı?
1946 s. (Büyükbritaniya)
Legionçı Cingiz / CENGİZ DAĞCI
