1960 Sonrası Toplumcu Eğilimleri Yansıtan Şiir ,
1960 Sonrası Toplumcu Eğilimleri Yansıtan Şiir Özellikleri Temsilcileri,
Öncelikle şunu bilmek gerekmektedir ki 1960 Sonrası Toplumcu Eğilimleri Yansıtan Şiirin diğer adı ( ifade şekli) şudur İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir
1960 sonrasında kimi şairler kendilerini "toplumcu" ilan etmişler ve bu bakış açısıyla şiirler yazmışlardır.
Toplumcu gerçekçi şairler, Marksist felsefeyi benimsemişler; halkın sorunlarını, acıları, sıkıntıları anlatan; karamsarlık yerine halka umudu, yaşama direncini aşılayan şiirler yazmışlardır.
1960 kuşağı şairleri, 1961 anayasasının sağladığı bir özgürlük ortamı içerisinde, Nâzım Hikmet'in kitaplarının yayımlanmasının serbestleştiği, güncel, düşünsel, siyasal dergilerin yoğun olarak yayımlanabildiği ve gündemi belirlediği bir ortamda, dünyadaki "özgürlük hareketleri"nin etkisi altında biçimlenmişlerdir.
"Yeni Gerçek", "And", "Halkın Dostları", "Militan" gibi dergiler etrafında toplanan şairler şiir anlayışlarını ve ideolojilerini bu dergilerde açıklamaya çalıştılar. Başlangıçta kendileri de etkilenmekle birlikte, kapalı, soyut, imgeli İkinci Yeni şiirini eleştirmişlerdir. Bunda dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi 60'ların ikinci yarısından itibaren yaygınlaşan politik hareketliliğin etkisi vardır.
Marksist felsefeyi benimseyen, toplumcu gerçekçi (sosyalist gerçekçi) bir bakış açısıyla şiirler yazan şairlerden Ataol Behramoğlu, İsmet Özel, Süreyya Berfe ve Özkan Mert, 1969'da Ant dergisinde "Toplumcu Genç Şairler Savaş Açıyor" başlıklı söyleşiyle İkinci Yeni şiirine karşı çıkmış ve toplumcu bir şiir anlayışını savunmuşlardır. Bu şairlerin anlayışları 70'li yıllara da genel olarak hâkim olmuştur. 70'lerde folklorik öğelere de yönelinmiştir. Şairler daha çok sosyal yaşamı, güncel politikayı konu edinen, yerleşik düzeni yeren, halkın ve işçi sınıfının sorunlarını politik bir bakışla ortaya koymaya çabalayan şiirler yazmışlardır.
İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiirin Özellikleri Madde Madde:
- İkinci Yeni şiirinin aksine "umut ve yarına inanç, direnme ve isyan" konuları şiire hâkimdir.
- Nazım Hikmet’in toplumcu gerçekçi şiir anlayışının izlerinin görüldüğü ve Marksist ideolojiyi savunan sanatçıların ”Yeni Geçek”, ”And”, ”Halkın Dostları”, ”Militan” gibi dergiler etrafında bir araya gelerek oluşturdukları sanat anlayışıdır.
- Şairler kendilerini toplumun sözcüsü olarak görmüşlerdir.
- İkinci Yeniciler’e karşı çıkmışlardır.
- İkinci Yeni Şiiri'nin aksine açık anlatım tercih edilmiştir.
- Şiirde şekil unsurlarından çok içeriği, anlamı önemsemişlerdir.
- Sanatsal kaygılardan uzaklaşarak şiirlerde açık , anlaşılır bir üslup kullanılmıştır.
- Kendilerini toplumun sözcüsü olarak görmüşler , biçimden ziyade içeriği ön plana çıkarmışlardır.
- Savundukları düşünceyi şiirlerinde söylev havasında sloganlaştırarak işlemişlerdir.
- Şiirleriyle kitleleri harekete geçirmeyi amaçlamışlardır.
- İkinci Yenicilerin aşırı soyut şiir anlayışı terk edilmiş, uzak çağrışımların yer aldığı somut şiir anlayışı kabul görmüştür.
- Şiirlerinin temelini oluşturan Marksist ideoloji etkisiyle yerleşik sisteme karşı çıkılmış, sınıfsal çatışmalar, işçi sınıfı, kentleşme ve kentleşmenin getirdiği problemler, kadın ve doğa gibi temalar işlenmiştir.
- Serbest nazım geleneğini devam ettirmişlerdir.
- Şiiri emek ve alın terinin birer ürünü olarak görmüşlerdir.
- Sosyal temaları daha etkileyici hale getirmek için "slogan" üslubundan yararlanılmıştır.
- Şiir, toplum bilincini uyaran ve toplumu dönüştüren bireysel bilincin sesidir.
- Şiir, sosyal ve politik sorunlar karşısında bireyin eleştirel duruşunu ve özgürlük arayışını yansıtmalıdır.
- Toplumcu Şiiri savunan şairlerde; 1940 toplumcuları ve Nazım Hikmet, Namık Kemal, Tevfik Fikret ve Mehmet Akif gibi şairler arasında şiire toplumsal bir görev yükleme bakımından bir ortaklık söz konusudur.
İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir Anlayışının Temsilcileri:
Ayrıntı için sanatçı isminin üzerine TIKLS
Ayrıntı için sanatçı isminin üzerine TIKLS
- Ataol Behramoğlu,
- İsmet Özel,
- Nihat Behram,
- Refik Durbaş,
- Süreyya Berfe,
- Metin Eloğlu,
- Özdemir Asaf,
- Can Yücel,
- Gülten Akın,
- Hasan Hüseyin,
- Ahmet Oktay,
- Hilmi Yavuz,
- Cahit Zarifoğlu,
- Metin Altıok...
gibi şairleri sayabiliriz.
