10.Sınıf Edebiyat Biryay Yayınları Kitap Cevapları Sayfa 98
doğru konum= derskonum
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz mânilerde gerçek anlamı dışında kullanılan sözcük ya da söz öbeklerini bulunuz.
Cevap: aklım ermiyor, vermiyor, ciğerden yaralıyım, her gelen bir gül ister/ sahipsiz bağlar gibi, yıkıldı viran gönlüm, yapacak ustası yok, gönlüm nere kaçarsın…
2. Okuduğunuz mânilerin ahenk unsurlarını (ölçü, durak, kafiye, kafiye düzeni, redif, ses ve söy- leyiş) tespit ediniz.
Kuş kafese / girmiyor
Buna aklım / ermiyor
Hiç boşuna / ah çekme
Annem beni / vermiyor
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: 4+3 duraklı (mani üstünde de / ile gösterildi)
Kafiye: “r” yarım kafiye
Redif: “-miyor”
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Bayburt’a giden yollar
Uzadıkça uzarlar,
Geçme bizim kapıdan
Eller bana kızarlar.
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “lar” zengin kafiye
Redif: Bu manide redif yok.
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Dağ bana
Bahçe sana/ bağ bana
Değme zincir /kâr etmez
Zülfin teli/ bağ bana
Ölçü: Serbest
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “bağ bana” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın bir halk dili kullanılmıştır.
**********
Karaca
Aldım aşkın tüfeğin
Vurdum birkaç karaca
Dünyada bir yâr sevdim
Kaşı gözü karaca
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
**********
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim çağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
**********
Ne viran çeşme imiş
Su içecek tası yok
Yıkıldı viran gönlüm
Yapacak ustası yok
Şu vefasız dünyanın
Ucu var ortası yok
Ölçü: 7’li hece ölçüsü
Durak: Düzensiz durakları var
Kafiye: “karaca” cinaslı kafiye
Redif: yok
Ses ve Söyleyiş: Sade, yalın
3. Okuduğunuz mânilerin temasını tespit edip aşağıdaki tabloya yazınız.
Mâni Türlerinin Temaları
Düz Mâni :Anne Sevgisi
Kesikli Mâni :Hasret-Özlem
Yedekli Mâni :Yalnızlık-Çaresizlik
4. Okuduğunuz mânilerde asıl duygu ve düşünce hangi dizelerde ifade edilmiştir? Bu bölümlerin dışında kalan dizelerin işlevi nedir? Açıklayınız.
5. Mânilerin halk kültüründe nasıl bir yeri vardır? Okuduğunuz mânilerden yola çıkarak düşüncelerinizi söyleyiniz.
Cevap:Mânilerin halk kültüründe önemli bir yeri vardır. İnsanlar maniler sayesinde aşklarını, acılarını, özlemlerini, sevgilerini dile getirmiştir.
Etkinlik
Aşağıda verilen mânileri tamamlayınız.
Ayva külde pişer mi?
Sevdiğim senden ayrı
Bu aşığın yaşar mı ?
Şu dağlar garip dağlar
Sevdiğimi kaybettim
Acısı içimi dağlar