Sözcük Türleri Zarf (Belirteç)
ZARFLAR TESTİ ÇÖZMEK İÇİN TIKLAAAAAA
Fiillerin özelliklerini belirten sözcüklere zarf denir. Zarflar fiilleri durum, zaman, yer-yön, miktar ve soru bakımından etkiler.
Zarflar kendi içinde durum (niteleme) zarfları, zaman zarfları, yer-yön zarfları, azlık-çokluk zarfları ve soru zarflarıolmak üzere beşe ayrılır:
1.Durum (Niteleme) Zarfları
Eylemleri durum yönünden tamamlayan, eylemlerin nasıl yapıldığını bildiren zarflara durum zarfı denir. Durum zarfları fiile sorulan“ nasıl’’ sorusuna cevap verir.
“ Kardeşine iyi davranmalısın.’’
Cümlesinde ’’iyi’’ sözcüğü “ davranmak’’ fiilinin nasıl yapıldığını bildirdiği için durum zarfıdır.
Fiile “nasıl’’ sorusunu sorduğumuzda “iyi cevabını alıyoruz.
Bilgi Notu: Niteleme zarfları ile niteleme sıfatları birbiriyle karıştırılabilir. Niteleme zarfları fiilin özelliğini belirtir ve fiile sorulan“nasıl’’ sorusuna cevap verir. Niteleme sıfatları ise isimlerin özelliğini belirtir ve isimlere sorulan “nasıl’’ sorusuna cevap verir.
“ Sınavda zor sorular sordular’’
Cümlesinde “zor’’ sözcüğü “ sorular’’ ismini etkilediğinden, isme sorulan “nasıl’’ sorusuna cevap verdiğinden niteleme sıfatıdır.
“sınavdaki bazı soruları zor çözdüm’’
Cümlesinde “zor’’ sözcüğü“çözmek’’ fiilini etkilediğinden ve fiile sorulsan “nasıl’’ sorusuna cevap verdiğinden niteleme zarfıdır.
2. Zaman zarfları
Eylemin gerçekleşme zamanı bildiren zarflara zaman zarfı denir. Eylemin zamanını bildiren “ dün, bugün, yarın, az önce, biraz sonra…’’gibi sözcükler zaman zarfı olarak kullanılabilir. Zaman zarfları, fiile sorulan “ ne zaman ’’ sorusuna cevap verir.
“ Babam iş gezisinden dün döndü’’
Cümlesinde “ ne zaman döndü?’’ sorusuna cevap veren “dün’’ sözcüğü zaman zarfıdır.
Bilgi Notu: Fiilde belirten zamanla zaman zarfının anlattığı zaman birbirinden farklıdır. Fiillerde zaman kavramı haber kipleriyle sağlanır. Fiillerdeki zaman her yönüyle kesin ve sınırlı bir zaman değildir.
“ Evimize misafir gelecek ’’
Cümlesinde “gelecek zaman kipi’’ ile eylemin zamanı bildirilmiştir. Ancak misafirlerin gelme zamanı kesin olarak belirtilmemiştir. Yarın mı, bir gün sonra mı, belli değildir.
“Evimize Yarın Misafir gelecek ”
cümlesinde “yarın” sözcüğü zaman zarfıdır ve “gelme” eyleminin ne zaman gerçekleşeceğini bildirmektedir. Burada sınırları kesin bir şekilde çizilmiş bir zaman söz konusudur.
3.Yer –Yön Zarfları
Eylemin yöneldiği yeri belirten zarflara yer-yön zarfı denir. Eylemin yönünü bildiren “aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte ve beri” sözcükleri yön zarfı olarak kullanılır.
“Gürültüyü duyanlar dışarı çıktı”
Cümlesinde “dışarı” sözcüğü “çıkmak” eyleminin yönünü bildirdiğinden yer-yön zarfıdır.
Bilgi Notu: Yer-yön zarfı olan sözcükler yalın halinde bulunur, çekim eki alınmaz. Bu sözcükler çekim ekini alırsa yön ismi olur,bir isim nitelediğinde ise sıfat olur.
“Biraz ileri çık”
Cümlesinde “ileri”, “çıkmak” eylemin yönünde belirttiğinden yer-yön zarfıdır.
“Biraz ilerde durmalısın.”
Cümlesinde “ileride” sözcüğü çekim, eki(hal eki) alarak kullanılmıştır. Bu nedenle isim görevindedir.
“O, ordunun ileri hattında görev alıyordu .”
Cümlesinde “ileri” sözcüğü “hat” ismini etkilediğinden sıfattır.
4. Azlık-Çokluk(Miktar) Zarfları
Eylemlerin miktar bakımından etkileyen sözcüklere azlık-çokluk zarfı denir. Azlık-çokluk zarfları fiile sorulan “ne kadar” sorusuna cevap verir.
“Deniz kıyısında biraz oturalım.” Cümlesinde “biraz” sözcüğü “oturmak” eylemin miktarı belirttiğinden azlık-çokluk zarfıdır. Bu cümlede “biraz” sözcüğü “ne kadar oturalım?”sorusuna cevap vermektedir.
“Ne kadar” sorusuna sadece azlık-çokluk zarfını bulundurmaz.
“Kalabalık olmayınca içerde fazla kaldım” cümlesinde “fazla” sözcüğü “Ne kadar kaldı?” sorusuna cevap verdiğinden azlık-çokluk zarfıdır.
Ne kadar kaldı? Fazla kaldı. (Zarf)
“Fazla kalem varsa bana verir misin?”cümlesinde “fazla” sözcüğü “kelem” isminin miktarını bildirdiği için sıfattır.
Ne kadar kelem? Fazla kalem (Sıfat)
Bilgi Notu: Azlık-çokluk zarfları fiillerin yanında fiilimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden sözcüklerin yani zarfların miktarını belirtecek şekilde kullanılabilir.
“Müdür geç gelenlere çok kızmış” cümlesinde “çok” sözcüğü “kızmak” fiilinin miktarını bildirmektedir.
“Bu, çok güzel bir kitaptı” cümlesinde “çok” sözcüğü “güzel” sıfatının derecesini bildirdiği için azlık-çokluk zarfıdır.
“Bu resmi çok güzel çizmişsin” cümlesinde “çok” sözcüğü “güzel” zarfını derecelendirdiği için azlık-çokluk zarfıdır.
“Babamın hediye olarak aldığı elbise çok güzeldi” cümlesinde “çok” sözcüğü adlaşmış sıfatı derecelendirdiği için azlık-çokluk zarfıdır.
Bilgi Notu: Cümleye eşitlik, üstünlük, en üstünlük, aşırılık anlamı kazandıran“az, çok, pek, daha, en” gibi sözcükler azlık-çokluk zarfıdır.
“Bursa, Afyon’dan daha güzel bir şehirdir.” Cümlesine “daha” sözcüğü üstünlük anlamı katan bir zarftır.
“ Çok çalışkan bir kardeşi vardı.”cümlesine “çok” sözcüğü aşırılık anlamı katan bir zarftır.
“Ülkenin en kalabalık şehrinde oturuyoruz.” Cümlesine “en” sözcüğü aşırılık anlamı katan bir zarftır. Bu cümlelerde geçen “daha, çok, en” sözcüklerin azlık-çokluk zarfıdır.
5. Soru Zarfı
Fiillerin soru yoluyla tamamlayan sözcüklere soru zarfı denir. Cümlelerde zarfları bulmak için kullanılan zarflar soru zarfıdır. “Nasıl, ne zaman, niçin, neden, ne, ne kadar ” gibi soru sözcükleri eylemi soru bakımından etkilediğinden soru zarfı olur.
“Çocuklar niçin gelmedi?” cümlesinde “niçin” sözcüğü “gelmek” fiilini soru yoluyla etkilediğinden soru zarfıdır.
“Yeni evimizi nasıl buldun?” cümlesinde “nasıl” bulmak” fiilini soru yoluyla etkilediğinden soru zarfıdır.
Bilgi Notu: Soru sözcükleri cümlede sıfat ya da zamir olarak da kullanılabilir.
“Bu çocuk ne ağılıyor?” cümlesinde “ne”, “ağlamak” eyleminin nedeni sorduğundan soru zarfıdır.
“Misafirler ne gün gelecek?” cümlesinde ne sözcüğü “gün” ismini etkilediğinden soru sıfatıdır.
“Çocuklara hediye olarak ne alalım?” cümlesinde “ne” sözcüğü bir adın yerini soru yoluyla tuttuğundan soru zamiridir. “Ne ” sözcüğü bu cümlede alınacak hediyenin yerini soru yoluyla tutmuştur.
SOZCUK TURLERI ZARF BELIRTEC, sözcük türleri zarf konu anlatımı, DİL VE ANLATIM GENEL, 10.sınıf edebiyat konu anlatımı, ZARF BELIRTEC KONU ANLATIMI,