Köktürk Yazıtlarının Türk edebiyatı, Türk tarihi ve Türk kültürü için önemi nedir?
Göktürk yazıtları; Türk tabirinin yer aldığı ilk edebi metin ve aynı zamanda bilinen en eski ve ilk Türkçe metindir. Göktürk yazıtlarında; taşlar üzerine yazılmış tarihi, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, devletin ve milletin karşılıklı vazifeleri, Türk kuralları, Türk töresi, Türk kültürünün büyük vesikası, Türk askerinin zekasını, Türk askerlik sanatının inceliklerini, Türk feragat ve faziletinin anlatılması bakımından oldukça önemlidir.
Göktürk yazıtları Türk tarihi için önemlidir. Ayrıca bu yazıt Türkçenin ilk yazılı belgesi niteliğindedir. Göktürk alfabesiyle kaleme alınmış yazıtlar ve belgeler, Türk dili tarihinin ilk örnekleridir. Bu yazıtların diline bakılırsa Türkçe o dönemde bile oldukça gelişmiş bir dildir. Dilbilgisi yönünden zengin, sözcük dağarcığının geniş, belgelerdir.
Köktürk yazıtları, düz yazıya örnek bir eserdir. Ancak bazı dil bilimciler yazıtların şiir şeklinde yazıldığına inanırlar. Fakat bunu tamamen doğru kabul etmek yanlıştır. Yazıtlardaki dil ve söyleyiş şiire benzer ancak bu özelliği onun türünden dolayıdır.
Köktürk Yazıtları, anı-söylev karışımı bir türdür. İlk incelemelerde dikkat, konuşan kişi olan Bilge Kağan üzerinde yoğunlaşır. Bilge Kağan güçlü bir nutukçudur. İkinci olarak ise yazıtların tarihsel ve siyasal kapsamları dikkat çeker.
Göktürk Yazıtları; Türk tarihini yaşayışlarını, kültürlerini kavrayabilmemiz için bize ışık tutar. Yazıtlar Göktürk Kağanlığı tarafından resmi olarak yazılmıştır. İlk kez Türk adını taşıyan devlet bozkır devletleriyle benzerlik gösterir. Bu soyu taşıyan boylar “il” kapsamında birleştirilerek merkezi yönetime bağlanmıştır. Bu boylar orduya hizmet etmiştir.
Yazıtta siyasal bir amaç taşır; “Türklük bilincini oluşturmak ve Türk birliğini sağlamak.” hedefini benimseyen Bilge Kağan, Orta Asya’da Türk birliğini sağlamayı kendine borç bilmiştir. Hakimiyetini sağladığı halka geçmiş dönemlerde yaşadıkları sıkıntıları anlatarak özgürlüğün ne denli önemli olduğunu aşılamıştır. Bunun kanıtları da yazıtlarda geçmektedir.