9. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Kitabı Cevapları- Ada Yayınları- sayfa 30
b.Lehçe nedir?
Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt. (TDK)Lehçelerde, ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. Bazı dilciler, büyük ayrılıklarda lehçeyi başka bir dil olarak kabul etmeyi de önerirler. Çuvaşça ve Yakutça, Türkçenin lehçeleridir. Yakutlar, Sibirya’nın kuzeyinde otururlar, Şamanist ve Ortodoksturlar. Çuvaşlar ise Volga’nın iki kolunun kesiştiği bölgededirler ve Ortodoks dinindedirler.Şive nedir?
Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Ayrılıklar, lehçede olduğu kadar değildir. İstanbul’da gelirim derken, Türkistan şivesinde kelür men denir. Ayrılık yazı diline girmiştir. Sınıflamalar da yazı dillerine göre olur.Ağız nedir?
Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili. Karadeniz ağzı, Konya ağzı gibi .Anadolu ağızlarınden örnekler:
Batı Anadolu Ağızlarından Örnekler Batı Anadolu Ağızlarından Örnekler:
Alnacında: Tam karşısında.
Anşırtmak: İma etmek.
Burma: Musluk.
Çilpi: Küçük, ateş tutuşturmakta kullanılan odun parçası.
Bağa: Guatr
Çiritmek: Üşümek, titremek.
Değin: Sincap
Genk: İşlenmemiş sert toprak.
Imgıraz: Hastalıklı, çökmüş (kişi)
Keşir: Havuç
Göcen: Tavşan yavrusu.
Göde: Zayıf, çelimsiz.
Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt. (TDK)Lehçelerde, ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. Bazı dilciler, büyük ayrılıklarda lehçeyi başka bir dil olarak kabul etmeyi de önerirler. Çuvaşça ve Yakutça, Türkçenin lehçeleridir. Yakutlar, Sibirya’nın kuzeyinde otururlar, Şamanist ve Ortodoksturlar. Çuvaşlar ise Volga’nın iki kolunun kesiştiği bölgededirler ve Ortodoks dinindedirler.Şive nedir?
Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Ayrılıklar, lehçede olduğu kadar değildir. İstanbul’da gelirim derken, Türkistan şivesinde kelür men denir. Ayrılık yazı diline girmiştir. Sınıflamalar da yazı dillerine göre olur.Ağız nedir?
Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili. Karadeniz ağzı, Konya ağzı gibi .Anadolu ağızlarınden örnekler:
Batı Anadolu Ağızlarından Örnekler Batı Anadolu Ağızlarından Örnekler:
Alnacında: Tam karşısında.
Anşırtmak: İma etmek.
Burma: Musluk.
Çilpi: Küçük, ateş tutuşturmakta kullanılan odun parçası.
Bağa: Guatr
Çiritmek: Üşümek, titremek.
Değin: Sincap
Genk: İşlenmemiş sert toprak.
Imgıraz: Hastalıklı, çökmüş (kişi)
Keşir: Havuç
Göcen: Tavşan yavrusu.
Göde: Zayıf, çelimsiz.
c.Çuvaşça ve Yakutça, Türkçenin lehçeleridir. Yakutlar, Sibirya’nın kuzeyinde otururlar, Şamanist ve Ortodoksturlar. Çuvaşlar ise Volga’nın iki kolunun kesiştiği bölgededirler ve Ortodoks dinindedirler.
Bir dili konuşan insanalar arsında coğrafi yerleşimin ve kültürün etkisi büyüktür. İnsanların yaşam biçimleri dili de etkisi altına alır. Böylece topluluklar genişledikçe ağızda günlük konuşmadaki dil değişiklikleri zamanla coğrafyanın genişlemesi ve farklı kültürlerden etkilenme yoluyla ses ve şekil farklılıkları ortay çıkmaya başlar.
Bir dili konuşan insanalar arsında coğrafi yerleşimin ve kültürün etkisi büyüktür. İnsanların yaşam biçimleri dili de etkisi altına alır. Böylece topluluklar genişledikçe ağızda günlük konuşmadaki dil değişiklikleri zamanla coğrafyanın genişlemesi ve farklı kültürlerden etkilenme yoluyla ses ve şekil farklılıkları ortay çıkmaya başlar.
Ç. Okuduğumuz fıkrada Karadeniz yöresine ait dil özelliklerini görüyoruz.
d.
* Yazı dili ile konuşma dili arasındaki farklar:
– Bir ülkede bir yazı dili varken birden fazla konuşma dili vardır.
– Konuşma dili doğaldır yazı dili yapma bir dildir.
– Yazı dilinde kurallar varken konuşma dilinde yoktur.
– Yazı dilinin kullanım sahası konuşma diline göre daha geniştir.
– Konuşma dili günlük hayatta farklılık gösterirken yazı dili gösterme
* Yazı dili ile konuşma dili arasındaki farklar:
– Bir ülkede bir yazı dili varken birden fazla konuşma dili vardır.
– Konuşma dili doğaldır yazı dili yapma bir dildir.
– Yazı dilinde kurallar varken konuşma dilinde yoktur.
– Yazı dilinin kullanım sahası konuşma diline göre daha geniştir.
– Konuşma dili günlük hayatta farklılık gösterirken yazı dili gösterme
*İstanbul Türkçesi hem en çok konuşulan hem de kültür dili olması hasebiyle yazı dili olarak esas alınmıştır. İstanbul bir dönem sanat, edebiyat ve bilimin merkezi durumundadır. Bu yüzden diğer ağızlara göre daha gelişmiştir.
*Ortak dil olmadan iletişim istenilen düzeyde gerçekleştirilemeyebilir. Toplumlar kendi içlerinde iletişimi sağlamak ve anlaşabilmek için ortak bir dil geliştirmek zorundadır. Bu yüzden ortak dil resmi dil ve yazı dili olarak kullanılır.
*Ortak dil olmadan iletişim istenilen düzeyde gerçekleştirilemeyebilir. Toplumlar kendi içlerinde iletişimi sağlamak ve anlaşabilmek için ortak bir dil geliştirmek zorundadır. Bu yüzden ortak dil resmi dil ve yazı dili olarak kullanılır.
e. konuşma dili günlük hayatta kullandığımız dildir. Bu dili kullanırken daha çok jest ve mimiklerimizden istifade ederiz. Duygularımızı aktarırken ses tonumuz ve vurgu önemlidir. Yazıda noktalama işaretleri ile gösterilen bu durum konuşmada ise vurgu, tonlama, jest ve mimliklere ihtiyaç duyarız.
f. her milletin bir tarihi ve kültürü vardır. Bu kültürün nesilden nesille aktarılmasının en önemli unsuru dildir. Dil olmadan toplumlar kendi kültürlerini nesilden nesile aktaramaz. Dil olmadan bilimsel gelişmeler daha sonraki nesillere aktarılamaz. Bu yüzden yazı dili bir milletin varlığın en önemli dayanağıdır.
g. Adam sakız mı sakız: çok yapışkan, birine yapışınca peşini bırakmayan
Atlatamıyorum adamı : İstemediği birinden kurtulmak isteği
Atlatamıyorum adamı : İstemediği birinden kurtulmak isteği
h. Lehçe bir dilin çok eskiden ayrılmış kollarıdır. Hem ses hem şekil hem de sözcük farklılıkları bulunur.
Şive de ise ses ve sözcük farklılıkları vardır.
Ağızda ise sadece konuşma dilinde ses ve söyleyiş farklılıkları vardır. Argoda ise sözcüklerin kendi anlamlarının dışında kullanılmaları vardır. Sözcüklere yeni anlamlar yüklenir.
Şive de ise ses ve sözcük farklılıkları vardır.
Ağızda ise sadece konuşma dilinde ses ve söyleyiş farklılıkları vardır. Argoda ise sözcüklerin kendi anlamlarının dışında kullanılmaları vardır. Sözcüklere yeni anlamlar yüklenir.
