9. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Kitabı Cevapları- Ada yayınları- sayfa 38
1.Türkçenin sondan eklemeli bir dil olması dilde yeni kelimelerin türetilmesini kolaylaştırıyor mu? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Evet, sondan eklemeli bir dil olması dilde yeni kelimelerin türetilmesini kolaylaştırıyor.
2.Sınıfa getirdiğiniz Türk dünyası haritasını tahtaya asınız. Türkçenin konuşulduğu dünya ülkelerini bu harita üzerinde gösteriniz.
Türkçenin konuşulduğu dünya ülkeleri:
Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Pakistan, Çeçenistan, Doğu Türkistan(Sincan), Tataristan, Yakutistan, balkanlar, Irak
Evet, sondan eklemeli bir dil olması dilde yeni kelimelerin türetilmesini kolaylaştırıyor.
2.Sınıfa getirdiğiniz Türk dünyası haritasını tahtaya asınız. Türkçenin konuşulduğu dünya ülkelerini bu harita üzerinde gösteriniz.
Türkçenin konuşulduğu dünya ülkeleri:
Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Pakistan, Çeçenistan, Doğu Türkistan(Sincan), Tataristan, Yakutistan, balkanlar, Irak
3.Moğolca, Türkçeye en çok benzeyen dildir. Bu açıdan Moğolca bilen biri Türkçeyi kolay öğrenebilir mi? Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Evet, yapı bakımından benzer özellikler gösteren bir dili öğrenmek daha kolaydır.
Evet, yapı bakımından benzer özellikler gösteren bir dili öğrenmek daha kolaydır.
DEĞERLENDİRME
1. Aşağıdaki cümlelerde yargılar doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
• Dünya dilleri ses sistemi, yapı ve söz dizimi bakımından gruplara ayrılır. (D)
• Çince, Tibetçe ve Siyamca tek heceli dillerdir. ( Y)
• Türkçe, Ural – Altay dil ailesinin Altay koluna ait, sondan eklemeli diller grubundadır. (D)
1. Aşağıdaki cümlelerde yargılar doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
• Dünya dilleri ses sistemi, yapı ve söz dizimi bakımından gruplara ayrılır. (D)
• Çince, Tibetçe ve Siyamca tek heceli dillerdir. ( Y)
• Türkçe, Ural – Altay dil ailesinin Altay koluna ait, sondan eklemeli diller grubundadır. (D)
2. Aşağıdakilerden hangisi köken bakımından gruplandırılan dünya dil ailelerinden biri değildir?
A. Hint-Avrupa Dil Ailesi
B. Hami – Sami Dil Ailesi
C. Çin-Tibet Dil Ailesi
C. Çin-Tibet Dil Ailesi
D. Germen Dil Ailesi
E. Ural-Altay Dil Ailesi
E. Ural-Altay Dil Ailesi
3. Aşağıdakilerden hangisi Hint – Avrupa dil ailelerinin bir üyesi değildir?
A. İslavca
A. İslavca
B. Germence
C. İtalyanca
D. Yunanca
E. Moğolca
4. Aşağıdaki dilleri, yapı özelliklerini belirten seçenekle eşleştiriniz.
Arapça……………Bağlantılı Diller
Çince…………… Yalınlayan Diller (Tek Heceli Diller)
Tibetçe……….. Yalınlayan Diller (Tek Heceli Diller)
Türkçe………… (Bitişken Diller)
Arapça……………Bağlantılı Diller
Çince…………… Yalınlayan Diller (Tek Heceli Diller)
Tibetçe……….. Yalınlayan Diller (Tek Heceli Diller)
Türkçe………… (Bitişken Diller)
ARAŞTIRMA
1. “Türk” sözcüğünün ilk defa nerede ve kaçıncı yüzyılda kullanıldığını öğreniniz.
“Türk” sözcüğünün ilk defa 8. Yüzyılda Göktürk(orhun Abideleri) Yazıtları’nda karşımıza çıkar.
1. “Türk” sözcüğünün ilk defa nerede ve kaçıncı yüzyılda kullanıldığını öğreniniz.
“Türk” sözcüğünün ilk defa 8. Yüzyılda Göktürk(orhun Abideleri) Yazıtları’nda karşımıza çıkar.
2. Türk dilinin dönemlerini araştırınız.
Bugüne dek Türk dili gelişme aşamalarına göre şöyle sınıflandırılır:
1. Altay Çağı: Altay çağında Türkçe henüz bir dil niteliği kazanmamıştır. Türkçe- Moğolca dil birliğinin görüldüğü dönemdir.
2. En Eski Türkçe Çağı: Bu çağla ilgili kesin bilgiler yoktur.
3. İlk Türkçe Çağı: MÖ 5. yy – MS 5-6. yy arasını kapsar. Hun İmparatorluğu’nun hakim olduğu dönemdir. Bu dönemde Hun İmparatoru Mete Han’ın anlatıldığı Oğuz Kağan Destanı oluşmuştur.
4. Eski Türkçe Çağı: Bu çağ 5. yy – 10. yy arası dönemi kapsar. Türkçenin bilinen en eski örnekleri bu dönemden (8. yy) kalmıştır. Eski Türkçe Çağı, Türk adının kullanıldığı ve ilk Türkçe belgelerin ortaya konulduğu çağdır. Türk adı ilk kez (550-745) yılları arası devlet kuran Göktürklerde kullanılmıştır.
Eski Türkçe Çağı, Göktürkçe ve Uygurca olmak üzere iki döneme ayrılır. Göktürkçe, Çin’in kuzeyinde bugünkü Moğolistan’da büyük bir göçebe devleti kuran Göktürklerin dilidir. Bu dönemde Tonyukuk Anıtı, Kültigin Anıtı ve Bilge Kağan Anıtı yazılmıştır.
Uygurca ise yerleşik hayata geçerek tarımla uğraşan Uygurların dilidir. Bu dönemde Altun Yaruk (Altın Işık) adlı metin ile Budizm ve Maniheizm’e ait bazı dinî metinler yazılmıştır.
5. Orta Türkçe Çağı: 10. ve 16. yüzyıllar arası kullanılan Türkçe dönemidir. Türkler İslâmiyet’i bu dönemde kabul etmişlerdir. Bu dönemde eski Türkçe özellikleri korunmakla birlikte din yoluyla Arapçadan, Farsçadan yeni yeni sözcükler dilimize girmeye başlamıştır.
Bu dönem üç ayrı sahada gelişme göstermiştir.
1. Doğu Türkçesi (Çağatayca)
2. Batı Türkçesi (Anadolu Türkçesi, Azeri Türkçesi, Türkmence)
3. Kuzey Doğu Türkçesi (Kırgızca ve Kazakça)
6. Yeni Türkçe: 16.- 20. yüzyıllar arası dönemi kapsar. Osmanlıca, Azeri Türkçesi, Çağatayca, Özbekçe vb. dillerden oluşur.
7. Modern Türkçe: 20. yüzyıl ve günümüz Türkçesini kapsar.
Bugüne dek Türk dili gelişme aşamalarına göre şöyle sınıflandırılır:
1. Altay Çağı: Altay çağında Türkçe henüz bir dil niteliği kazanmamıştır. Türkçe- Moğolca dil birliğinin görüldüğü dönemdir.
2. En Eski Türkçe Çağı: Bu çağla ilgili kesin bilgiler yoktur.
3. İlk Türkçe Çağı: MÖ 5. yy – MS 5-6. yy arasını kapsar. Hun İmparatorluğu’nun hakim olduğu dönemdir. Bu dönemde Hun İmparatoru Mete Han’ın anlatıldığı Oğuz Kağan Destanı oluşmuştur.
4. Eski Türkçe Çağı: Bu çağ 5. yy – 10. yy arası dönemi kapsar. Türkçenin bilinen en eski örnekleri bu dönemden (8. yy) kalmıştır. Eski Türkçe Çağı, Türk adının kullanıldığı ve ilk Türkçe belgelerin ortaya konulduğu çağdır. Türk adı ilk kez (550-745) yılları arası devlet kuran Göktürklerde kullanılmıştır.
Eski Türkçe Çağı, Göktürkçe ve Uygurca olmak üzere iki döneme ayrılır. Göktürkçe, Çin’in kuzeyinde bugünkü Moğolistan’da büyük bir göçebe devleti kuran Göktürklerin dilidir. Bu dönemde Tonyukuk Anıtı, Kültigin Anıtı ve Bilge Kağan Anıtı yazılmıştır.
Uygurca ise yerleşik hayata geçerek tarımla uğraşan Uygurların dilidir. Bu dönemde Altun Yaruk (Altın Işık) adlı metin ile Budizm ve Maniheizm’e ait bazı dinî metinler yazılmıştır.
5. Orta Türkçe Çağı: 10. ve 16. yüzyıllar arası kullanılan Türkçe dönemidir. Türkler İslâmiyet’i bu dönemde kabul etmişlerdir. Bu dönemde eski Türkçe özellikleri korunmakla birlikte din yoluyla Arapçadan, Farsçadan yeni yeni sözcükler dilimize girmeye başlamıştır.
Bu dönem üç ayrı sahada gelişme göstermiştir.
1. Doğu Türkçesi (Çağatayca)
2. Batı Türkçesi (Anadolu Türkçesi, Azeri Türkçesi, Türkmence)
3. Kuzey Doğu Türkçesi (Kırgızca ve Kazakça)
6. Yeni Türkçe: 16.- 20. yüzyıllar arası dönemi kapsar. Osmanlıca, Azeri Türkçesi, Çağatayca, Özbekçe vb. dillerden oluşur.
7. Modern Türkçe: 20. yüzyıl ve günümüz Türkçesini kapsar.
3. Atatürk’ün, Türk dili ve diğer diller hakkındaki görüşlerini araştırınız.
“Başka dillerdeki her bir sözcüğe karşılık olarak dilimizde en az bir sözcük bulmak ya da türetmek gerekir. Bu sözcükler kamuoyuna sunulmalı böylece yaygınlaşıp yerleşmesi sağlanmalıdır.”
“(Ölüm döşeğindeyken) Bırakın arkadaşlar, ben belki çok yaşamam. Ancak siz ölene değin Türk gençliğini yetiştirecek ve Türkçenin bir kültür dili olarak gelişmeyi sürdürmesi yolunda çalışacaksınız. Çünkü Türkiye ile Türklük, uygarlığa ancak bu yolla kavuşabilir.”
“Batı dillerinin hiçbirinden aşağı olmamak üzere onlardaki kavramları anlatacak keskinliği açıklığı taşıyan Türk bilim dili terimleri türetilecektir.”
“Öyle istiyorum ki Türk Dili bilimsel yöntemlerle kurallarını ortaya koysun. Bütün dallarda yazı yazanlar bütün terimleriyle çoğunluğun anlayabileceği güzel uyumlu dilimizi kullansınlar.”
“Dil devriminin amacı Türk Dili’nin kısırlaştırması değil genişletilmesidir. Amacımız Türk Dilinin öz varsıllığını ortaya çıkarmak onu dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir.”
“En güzel ve ileri bir iş olarak türlü bilimlere ilişkin Türkçe terimler türetilmiş ve bu yolla dilimiz yabancı dillerin etkisinden kurtulma yolunda esaslı adımını atmıştır. Okullarımızda eğitimin Türkçe terimlerle basılmış betiklerle başlamış olmasını kültür yaşamımız için önemli bir olay olarak belirtmek isterim.”
“(Ölüm döşeğindeyken) Bırakın arkadaşlar, ben belki çok yaşamam. Ancak siz ölene değin Türk gençliğini yetiştirecek ve Türkçenin bir kültür dili olarak gelişmeyi sürdürmesi yolunda çalışacaksınız. Çünkü Türkiye ile Türklük, uygarlığa ancak bu yolla kavuşabilir.”
“Batı dillerinin hiçbirinden aşağı olmamak üzere onlardaki kavramları anlatacak keskinliği açıklığı taşıyan Türk bilim dili terimleri türetilecektir.”
“Öyle istiyorum ki Türk Dili bilimsel yöntemlerle kurallarını ortaya koysun. Bütün dallarda yazı yazanlar bütün terimleriyle çoğunluğun anlayabileceği güzel uyumlu dilimizi kullansınlar.”
“Dil devriminin amacı Türk Dili’nin kısırlaştırması değil genişletilmesidir. Amacımız Türk Dilinin öz varsıllığını ortaya çıkarmak onu dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir.”
“En güzel ve ileri bir iş olarak türlü bilimlere ilişkin Türkçe terimler türetilmiş ve bu yolla dilimiz yabancı dillerin etkisinden kurtulma yolunda esaslı adımını atmıştır. Okullarımızda eğitimin Türkçe terimlerle basılmış betiklerle başlamış olmasını kültür yaşamımız için önemli bir olay olarak belirtmek isterim.”
