KAYNAK DERSKONUM EDİTÖRÜ
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER
v Tanzimat dönemi öğretici metinlerinde toplumsal konular işlenmiştir.
v Rönesans ve aydınlanma döneminin etkisiyle birlikte Tanzimat dönemi öğretici metinlerinde eşitlik, hürriyet, bilim, hukuk gibi kavramlar öne çıkar.
v Genellikle makale türünde eserler verilir. Bir öğretici metin olan Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi ilk makaledir.
v Tanzimat dönemi öğretici metinlerinde Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmakla birlikte süssüz, gösterişsiz, seçişiz bir dil kullanılmıştır.
v Tanzimat dönemi edebiyatı öğretici metinlerinde Doğu - Batı çatışması temada, dilde, ifade biçimlerinde kendini gösterir.
v Tanzimat döneminde halkı eğitmek ve bilgilendirmek amacıyla daha çok gazeteden yararlanılmıştır, öğretici metinler de daha çok gazetelerde yayımlanmıştır.
v Türk dili tarihi alanında çalışmalar yapılmış, sözlük çalışmaları ilk defa bilimsel bir metotla düzenlenmiştir.
BAŞKA BİR KAYNAKTAN
Tanzimat sanatçıları öğretici metinler aracılığıyla halka hitap
etmek, geniş halk kitlelerine seslenerek Batı'nın düşünce tarzını
ve anlayışını yaymaya çalışmışlardır.
Halka hitap ettikleri için öğretici metinlerde yalın ve anlaşılır bir
dil kullanmaya özen göstermişlerdir.
Öğretici metinlerde dış dünyadaki sosyal ve siyasî gelişmelerle
ülkemizin durumu karşılaştırılmış; ayrıca hürriyet, eşitlik,
kanun, bilim ve teknik gibi kavramların ne olduğu, nasıl kullanılacağı
anlatılmıştır.
Geniş okuyucu kitlesine edebiyat dünyamızdaki
yenilikler, değişmeler, yeni edebî türler tanıtılmıştır.
Öğretici metinlerde ele alınan bir başka konu da edebiyatımızda
eski zihniyetle, Tanzimatla başlayan yeni zihniyetin karşılaştırılmasıdır.
Karşılaştırmalar çoğu kez dille ilgilidir. Eski edebiyatın ağır dili
eleştirilmiştir.
Dilin sadeleşmesi gerektiği savunulmuştur. Divan
nesrinin ağır dil anlayışıyla halka inilemeyeceği görüşü
sunulmuştur.
Öğretici yazılarda ele alınan bir başka konu da eski edebiyatı
eleştirme üzerinedir.
Eski edebiyatı belli bir zümreye hitap etmekle,
günlük yaşamdan ve toplumsal gerçeklerden uzaklaşmakla
suçlamışlardır.
Bazı öğretici yazılar eski-yeni çatışması ekseninde kaleme
alınmıştır. Düşünür ve yazarlardan birinin öne sürdüğü düşünceye,
diğerinin cevap yazması şeklindedir.