SAYFA 58
1. “Türklerin ilk, güzel
ve değerli eserleri Köktürkler devrinde, Köktürk veya Orhun yazısıyla yazılan
ve dikilen bengü
taşlarıdır. Orkun / Orhun Irmağı yakınlarında bulunduğu için bu taşlara Orhun
Abideleri
de denilmektedir.
Taşların ilki vezir Bilge Tonyukuk tarafından Yollug Tigin’e yazdırılmıştı.
720-724
yılında diktirilmiştir.
Diğer iki kitabenin de yazarı Yollug Tigin’dir. Kültigin adına dikilen abide
732 yılında
dikilmiştir. Bilge Kağan
abidesi ise ölümünden bir yıl sonra kendi oğlu tarafından 735 yılında
diktirilmiştir.
Orhun Abideleri Köktürk
alfabesiyle yazılmıştır. Bu alfabe bizim öz alfabemizdir ve Türkçenin seslerini
karşılayan bir
alfabedir. Alfabe sağdan sola doğru yazılır ve otuz sekiz harflidir. Bu
harflerin yirmi
altısı ünsüz, dördü
ünlü, sekizi de birleşik harflidir. Türkler IX. yüzyıldan itibaren Uygur yazısı
kullanmışlardır.Uygur yazısı on dört harflidir. Bu harflerin on biri ünsüz, üçü
de ünlüdür.”
Yukarıdaki paragrafta
verilen bilgiler ışığında düzenlenen aşağıdaki yargılardan doğru
olanları “x” ile
işaretleyerek belirtiniz.
( ) Bengü taşlara genel
bir deyimle balbal denirdi.
(X ) Köktürk
Yazıtları’na Orhun Abideleri de denilmektedir.
(X ) Kitabelerin
yazarı Yollug Tigin’dir.
(X ) Orhun
Abideleri, Köktürk alfabesiyle yazılmıştır.
(X) Köktürk
alfabesi bir Türk alfabesidir.
( ) Türkler XIII.
yüzyıldan itibaren Uygur yazısını kullanmışlardır.
(X) Orhun
Kitabeleri (Abideleri) aynı zamanda tarih, hatıra ve nutuk (hitabet, söylev)
türünün
ilk örnekleridir.
2.
“
Tonyukuk Abidesi adlı
metin ve Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutku’ndan alıntılanan yukarıdaki
paragraflarda koyu
renkle gösterilen kelimeleri ses ve hareket unsuru bakımından inceleyiniz.
Bu ifade tarzlarının
metnin anlatımındaki işlevini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak
ifade
ediniz.
3. Aşağıdaki cümlelerde
boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
• Türk edebiyatının en
eski ve önemli yazılı kaynağı ......ORHUN ABİDELERİ
• Atatürk’ün Gençliğe
Hitabesi ...NUTUK...... türünde bir metindir.
• ...UYGUR... yazılı metinleri dinî konularda yazılmış tercüme
metinlerdir.
4. Aşağıdaki boş bırakılan
yerleri en iyi tamamlayan seçeneği bulunuz.
Orhun Abideleri
................................. tarafından ................ diktirilen ilk
yazılı eserdir.
A) Bilge Kağan / VIII.
yüzyılda
B) Tonyukuk / VIII.
yüzyılda
C) Yollug Tigin / VIII. yüzyılda
D) Kül Tigin / VII.
yüzyılda
E) Kaşgarlı Mahmut /
VII. Yüzyılda