1.9. sınıfta “Şiir İnceleme Yöntemi” konusunda edindiğiniz bilgileri kullanarak aşağıdaki soruları
cevaplandırınız.
a.Metnin nazım birimini belirleyerek nazım birimini oluşturan dizelerin uyak düzenini gösteriniz.
Metnin nazım birimi ilk 0n mısrada bent sonraki kısımlarda ise beyittir. Aabab, ccadd, ee,ff,gg,hh,ıı,ıı,jj…..
b.Şiirin ilk iki dizesinin uzun (açık) ve kısa (kapalı) hecelerini gösteriniz
Fer dâ se nin; se nin bu te ced düt, bu in kı lâb…
_ _ . _ . _ . . _ _ . _ . _
Her şey se nin de ğil mi ki zâ ten?.. Sen, ey şe bâb,
_ _ . _ . _ . . _ _ _ _ . _
Mef ûlü / fâilatü / mefâîlü / fâilün (_ _ . / _._. / ._ _ . / _ . _ ) başka bir ifadeyle (kapalı, kapalı, açık /kapalı, açık, kapalı, açık/ açık, kapalı, kapalı, açık / kapalı, açık, kapalı )
c.Metnin ilk bölümünde hangi kelimeler tekrarlanarak ve hangi seslerle aliterasyon yapılarak
ahenk sağlanmıştır? Söyleyiniz.
Ey, senin, işte, sen, kelimeleri ve “b, s “ sesleri sık kullanılarak alitersyon yapılarak ahenk sağlanmış.
- Metnin temasını belirleyiniz.
Vatanseverlik , Gençliğe ümit ve öğüt
- Metinde konuşan kişi kime seslenmektedir?
Metinde konuşan kişi gençlere seslenmektedir.
- Metinde konuşan kişinin gençlerden beklentileri nelerdir?
Gençler vatan için didinerek, uğraşarak, arayarak, bularak, düşünerek ve zaman kaybetmeden çalışmalıdır.
- Metinde gençlerin hangi duygularına seslenilmiştir? Bu açıdan bakıldığında seslenen kişinin
duygu dünyası hakkında neler söylenebilir?
Vatanseverlik ve yiğitlik duygularına seslenmiştir. Vatanseverlik duygularıyla doludur.
- Metinde “yarın” kelimesine yüklenen anlam nedir? Açıklayınız.
Yarından kasıt gelecek yıllardır.
- “Bir daha yaşanmasın o cehennem; senin bugün,
Cennet kadar güzel yurdun var; şu gördüğün
Zümrüt bakışlı, inci şetaretli kızcağız
Kimdir, bilir misin? Yurdun…”
Yukarıdaki dizelerde geçen söz sanatlarını bulunuz. Belirlediğiniz söz sanatlarına niçin başvurulmuştur?
Teşbih: yurt Cennet benzetilmiş. Vatan yine zümrüt bakışlı ve inci gülüşlü kıza benzetilmiş.
İstiare: Cehennem ifadesi ile savaş kastedilmiş. Ama savaş söylenmemiş.
İstifham: Kimdir, bilir misin? İfadesi ile soru sorarak istifham sanatı yapılmıştır.
- Şiir dilinin düz yazı diline yaklaştığı dizelere metinden örnekler bulunuz.
Her yıldırımda bir gece, bir gölge devrilir,
Bir ufk-ı itilâ açılır, yükselir hayât;
Yükselmeyen düşer: ya terakki, ya inhitât!
Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır;
Durmak zamânı geçti, çalışmak zamânıdır!
- Metindeki, yazıldığı dönemin sosyal ve kültürel ortamını yansıtan kelime ve kelime gruplarını belirleyiniz.
Asrın, unutma, yıldırım nurlarıyla gürlemiş bir asırdır; /Her yıldırımla bir karanlık, bir şüphe devrilir.
yenilik, inkılap, yarın, mazi, âti, terakki, inhitat”
- Metinden günlük konuşma dilini yansıtan ifadelere örnekler veriniz.
Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır;
Durmak zamânı geçti, çalışmak zamânıdır
- Şiirde geçen tasvirleri bulunuz. Bu tasvirlerin metindeki işlevini belirtiniz.
“Saçaklarda kuşlar – hazindir bu pek-
Susarlar. Uzaktan ulur bir köpek.”…
Cennet kadar güzel vatanın var, şu gördüğün
Zümrüt bakışlı, inci şetâretli kızcağız
Kimdir, bilir misin? Vatanın… Şimdi saygısız
Bir göz bu nazlı çehreye – Allah esirgesin –
Kem bir nazarla baksa tahammül eder misin?
- Şair doğal çevrenin hangi unsurlarından yararlanmıştır? Bu unsurların şiire nasıl bir katkısı olmuştur?
Saf ve bulutsuz seherli bir sema ifadesi, zümrüt bakışlı….kızcağız… gibi betimlemelerde gerçek bir manzarayı yanstımayı değil benzetme ve soyutlaştırma yoluyla duygu ve düşüncelerini yansıtmayı amaçlamış.
- Şiirin resmi çizilebilir mi? Niçin?
Evet, çizilebilir. Çünkü tasvirlere fazla yer vermiş. Olayları betimleme yoluyla anlatmış.
- Metnin teması sadece bizim toplumumuzu mu ilgilendirmekte yoksa başka toplumlar için de bir anlam ifade etmekte midir? Niçin?
Vatanseverlik her toplumu ilgilendiren bir temadır.
- Metnin teması ile Tevfik Fikret’in yaşadığı dönem arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?
Tevfik Fikret ‘in yaşadığı dönem Osmanlı’nın çöküş dönemidir. Hem içte hem de dış dünya ile sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu dönemde fedakar ve vatansever insanlara ihtiyaç vardır.
- Metinde gençlerle ilgili dile getirilen beklentiler bugün de geçerliliğini korumakta mıdır? Niçin?
Evet, toplumlar var oldukça bu beklentiler de var olacaktır. Her devirde fedakar ve vatansever gençlere ihtiyaç vardır.
- “Ferdâ, vatan, inkılap, teceddüt, itila, terakkî, barika, şebâp” gibi Arapça ve Farsça kelimelerin
metinde yoğun olarak kullanılmasının sebeplerini açıklayınız.
Servet-i Fünun sanatçıları şiirde kimsenin kullanmadığı sözcükleri kullanma, yeni söyleyiş geliştirme düşüncesindedirler. Bu yüzden Farsçada kullanılan fakat bizde kullanılmayan birçok sözcüğü bulup dilimize yerleştirmişlerdir.
- Tevfik Fikret’in gençlerle ilgili beklentilerine katılıyor musunuz? Niçin?
Evet, katılıyorum. Bir toplumun yücelmesi, varlığını devam ettirmesi fedakarlık ister.
- “Ferdâ” şiirinde dile getirilen duygu ve düşüncelerle Tevfik Fikret arasında bir bağ kurulabilir mi? Niçin?
Evet, kurulabilir. Tevfik Fikret servet-i Fünun şairlerinden farklı olarak bir dönem şiirlerinde toplumsal konulara yer vermiştir. Oğlu Haluk’u tıp okuması için Avrupa’ya göndermiştir.
