9.SINIF DİL ANLATIM I.ÜNİTE İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR DERS NOTLARI KONU ANLATIMI ÖRNEKLİ
I.ÜNİTE İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
1. İLETİŞİM
Duygu, düşünce ve isteklerin yazı,
konuşma ve görsel-işitsel akla gelebilecek her türlü araçla aktarılmasına
iletişim denir.
İletişimin kurulmasında altı temel öğe
kullanılır:
* Kaynak(Gönderici)
* Alıcı
* İleti (Mesaj)
* Kanal(İletim yolu)
* Bağlam(Ortam)
* Dönüt(Geri bildirim)
* Kaynak(Gönderici): Duygu düşünce ve
isteğin aktarılmasında sözü söyleyen kişiye denir.
* Alıcı: İletilen sözü alan kişiye
denir.
* İleti (Mesaj): Gönderici ile alıcı
arasında aktarılan duygu, düşünce ya da isteğe denir.
* Kanal(Araç): Gönderici ile alıcı
arasındaki iletinin gönderilme şekline denir.
* Bağlam (Ortam): İletişimin
gerçekleştiği yere denir.
* Dönüt (Geri bildirim): Alıcının
göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) denir.
İletişim
Niçin Gereklidir?
• Kişi, sosyal çevrede sağlıklı ve
mutlu bir yaşam sürmek için iletişim kurmak zorundadır.
• İletişim hayatın vazgeçilmez bir
gereğidir.
• Ruhsal ve bedensel ihtiyaçlarımızı
gidermek için iletişim gereklidir.
• Toplumsal yasa ve kuralları sağlıklı
bir şekilde işletebilmek için gereklidir.
Gösterge
ve Türleri:
Kendi dışında başka bir şeyi gösteren,
düşündüren, onun yerini alabilen, kelime, nesne, görünüş ve olgulara gösterge
denir.
Türleri:
a) Dil Göstergesi:
Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her
türlü eylem bu gruba girer.
b) Doğal Gösterge:
Ülkelerin doğal güzellikleri,
yaprakların sararması…
C) Sosyal Gösterge:
Trafik ışıkları, görgü kuralları…
İletişim
Kurarken Kullanılan Göstergeler Nelerdir?
* Dil göstergeleri:
Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her
türlü eylem bu gruba girer. İnsan duygu ve düşüncelerini en iyi şekilde dil ile
anlatır. Dille gerçekleştirilen iletişim resim, şekil, işaret ve vücut diliyle
yapılan iletişimden daha güçlü ve daha kullanılışlıdır.
* Dil dışı göstergeler:
Resim, şekil, işaret, hareket, jest ve
mimikler bu gruba girer.
2.
İNSAN, İLETİŞİM VE DİL
İletişim Türleri:
* Dille gerçekleştirilen iletişim
* Jest ve mimiklerle gerçekleştirilen
iletişim
* Resim, şekil, çizgi gibi sembollerle
gerçekleştirilen iletişim
* Simgelerle gerçekleştirilen iletişim
Dil
Nedir?
Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan,
kendisine özgü yasaları olan ve ancak bu yasalar çerçevesinde gelişen, temeli
bilinmeyen zamanlarda atılmış seslerden örülmüş bir anlaşma sistemidir.
Dilin
Önemi ve Özellikleri
* Dil, gelişmiş bir iletişim aracıdır.
* Dil, seslerden oluşmuş bir anlaşma
sistemidir.
* Tam anlamıyla anlatma ve anlaşma;
seslerden örülü kurallar bütünü olan “dil” ile sağlanır.
* Dil, düşünce ve zekânın bir
göstergesidir.
* Dil, canlı bir varlıktır.
* Dil, sosyal bir varlıktır.
* Dil, bir ortaklıktır.
Dilin
Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi
* Dil birliği, milleti oluşturan
özelliklerin başında gelir.
* Bir milletin dili; onun tarihi, dini
ve kültürüyle iç içedir.
* Millet için gerekli olan her şey,
dilde saklanır.
* Dil; milletin manevî ve kültür
değerlerini, millet olabilme özelliklerini bünyesinde sımsıkı muhafaza eder.
* Dil, milleti meydana getiren
bireyler arasında ortak duygu ve düşünceler meydana getirir.
* Dil, milletin birlik ve bütünlüğünü
sağlayan en güçlü bağdır.
Dilin
İşlevleri
a)
Heyecan bildirme işlevi
Of! Canımı sıkma.
b)
Göndericilik işlevi
Su, iki hidrojen, bir oksijen
molekülünden oluşur.
c)
Alıcıyı harekete geçirme işlevi
Aç artık şu kapıyı.
d)
Dil ötesi işlevi
Yapım eki almış sözcüklere türemiş
sözcük denir.
e)
Kanalı kontrol işlevi
Söylediklerimi anladın mı?
f)
Şiirsellik işlevi
Avazeyi bu âleme bir Davut gibi sal
Baki kalan bu kubbede bir hoş sada
imiş
3.
DİL- KÜLTÜR İLİŞKİSİ
En genel anlamıyla kültür bir toplumun
maddi ve manevi alanda ortaya koyduğu tüm eserlerdir. Toplumların yaşam
biçimleri, gelenek-görenekleri kullandıkları araç gereçleri, inançları, dili,
sanat anlayışı vb. kültürü oluşturur.
Toplumlar yüzyıllar boyu maddi ve
manevi alanda çok değerli eserler üretmişlerdir. Bu eserler gelecek kuşaklara
dil sayesinde aktarılır. Örneğin İslâmiyet’ten önceki döneme ait destan, koşuk,
sağu, savlar, Orhun Yazıtları, Dede Korkut Hikâyeleri, Yunus Emre’nin şiirleri
dil sayesinde günümüze dek yaşamışlardır. Günümüz gençleri o eserleri okuyarak
o dönemle ilgili bilgi sahibi olabilirler. Bu bilgilenme dil sayesinde
olmaktadır. Bu bakımdan dil önemli bir kültür taşıyıcısıdır.
DİL
VE KÜLTÜRÜN ORTAK ÖZELLİKLERİ:
a) Dil ve kültür geçmiş ile gelecek
arasında bir köprü vazifesi görür.
b) Bir toplumun oluşmasında ve ayakta
kalmasında ortak dil ve kültürün önemli bir payı vardır.
c) Kültür ve dil bir toplumun yaşayış
biçiminden önemli izler taşır.
d) Kültür ve dil bir milletin en
önemli ortak özelliklerindendir.
LEHÇE: Bir dilin
tarih içerisinde bilinmeyen bir dönemde kendinden ayrılmış olup büyük
farklılıklar gösteren kollarına denir. Örn: Çuvaşça, Yakutça
ŞİVE: Bir dilin
bilinen tarihi seyri içinde kendinden ayrılmış olup bazı farklılıklar gösteren
kollarına denir. Örn: Kırgızca, Kazakça, Azerice…
AĞIZ: Bir ülke
içinde aynı dilin farklı konuşma şekillerine denir. Yörelere göre söyleyiş
farklılıkları vardır ama yazılış aynıdır. Örn: Karadeniz ağzı, Ege ağzı…
KONUŞMA
DİLİ VE YAZI DİLİ:
Kelime dağarcığı yazı diline göre
sınırlı olan ve günlük hayatta kullanılan doğal dile konuşma dili denir.
Bir ülkede resmi dil olarak kabul
edilen ve her alanda aynı kurallarla kullanılan dile yazı dili denir.
Konuşma
Dili ve Yazı Dili Arasındaki Farklar:
a) Bir ülkede bir yazı dili varken
birden fazla konuşma dili vardır.
b) Konuşma dili doğaldır yazı dili
yapma bir dildir.
c) Yazı dilinde kurallar varken
konuşma dilinde yoktur.
d) Yazı dilinin kullanım sahası
konuşma diline göre daha geniştir.
e) Konuşma dili günlük hayatta
farklılık gösterirken yazı dili göstermez.
ARGO: Bir dil
içinde belli bir grubun sözcüklere yeni anlamlar vererek kullanmasıyla oluşan
konuşma şekline denir.
* Bu sözcükler ancak bu grup içinde
kullanılır ve bu gruba dâhil olan kişiler anlamlarını bilebilir.
* Argo günlük hayatta ve edebiyatta
bir malzeme olarak kullanılabilir.
Türk Edebiyatı – Dil ve Anlatım Dersleri İçin
Kaynak Site
