Köktürk Yazıtları’nın yazılı Türk edebiyatındaki önemi

Göktürklerin Türk tarihindeki yeri ve önemi nedir

Göktürkler; Tarihteki adı "Büyük Türk Kağanlığı" da olan, Orta Asya’da hüküm sürmüş büyük Türk hanedanı ve devletine verilen isimdir.
Göktürklerin Türk tarihindeki yeri ve önemi şunlardır;
1. "Türk" adının kullanıldığı ilk Türk devletidir.
2. Bağımsızlık mücadelesi başlatmaları ve boylar arasında birlik sağlamları sonucunda "millet" billinci oluşmuştur.
3. Türk tarihinin ilk milli alfabesi olan "Göktürk alfabesinin" oluşturmuşlardır.
4. Türklere ait ilk milli kaynak olan "Orhun abideleri (Göktür kitabeleri)" ni yazmışlardır.
5. Çinliler, Bizanslılar ve Sasanilerle ticari ilişkilerde bulunmuşlardır.
6. Ergenekon destanı, Göktürklerin en önemli edebiyat eseridir.
Göktürklerin Türk adını devlet olarak kullanmaları, bağımsızlık için isyan etmeleri, milli bir alfabe oluşturmaları milliyetçi bir yapıya sahip olduklarının kanıtıdır. 


göktürk yazıtlarının türk yazı dili açısından önemi nedir

Göktürk yazıtları ilk yazılı eserlerimizdir

Hitabet şeklinde yazılmıştır Bu yönüyle nutka benzer

Kendi dönemine göre çok sadedir,

Tük dilinin geçtiği ilk eserdir.

Bilge kağan, Tonyukuk ve Kültigin adına yazılmıştır

Üç taştan oluşur

Göktürk alfabesiyle yazılmıştır

Siyaşi amaçla yazılmıştırTürklerin çinlilerle olan mücadelelerinden bahsetmiştir

Göktürk Yazıtlarının önemi

Göktürk Yazıtları Türk adının geçtiği ilk Türk metin olup; taşlar üzerine yazılmış ilk Türk tarihi, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması, devletin ve milletin karşılıklı vazifeleri, Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büyük vesikası, Türk askerinin dehasının, Türk askerlik sanatının esasları, Türk feragat ve faziletinin büyük örneğidir.



Yazıtların dini, tarihi ve siyasi önemi

Orhun ve Yenisey Yazıtları Türk dünyası için birçok yönden önem taşır. Bunların başında yazıtların Türkçenin ilk yazılı belgeleri olması gelir. Gerçektende günümüze dek yapılan araştırmalara göre Orhun alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Türk dili tarihinin ilk somut verilerini oluşturur. Bu yazıtların dili incelendiği zaman Türkçenin o döneme göre oldukça gelişmiş bir dil olduğu sonucu çıkarılabilir. Gerek dilbilgisi birimlerinin çeşitliliği, gerek sözcük dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sözlü ve yazılı anlatıma büyük yatkınlık gösterdiğini açıklamaktadır.

Orhun yazıtları, düz yazı örnekleridir, bununla birlikte kimi dilciler yazıtların şiir biçiminde yazıldıklarını ileri sürmektedirler. Ancak bunu doğrulamak pek olanaklı değildir. Gerçi yazıtlardaki dil ve söyleyiş şiire elverişli görünmektedir. Ama bu özelliği onun türünden kaynaklanmaktadır.

Orhun Yazıtları, anı-söylev karışımı bir türde yazılmıştır denilebilir. İlk bakışta dikkati, konuşan kişi, yani Bilge Kağan çekmektedir. Bilge Kağanı güçlü bir söylevci yapmaktadır. İkinci vurgulanması gereken yönde yazıtların tarihsel ve siyasal bir içerik taşımasıdı

GÖKTÜRK (ORHUN) YAZITLARININ ÖZELLİKLERİ

ü Türklerin bulunan ilk yazılı metinleridir.

ü Bu metinler doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.

ü Söylev türünde yazılmıştır.

ü Kitabelerde oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.

ü Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.

ü Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.

ü Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.

ü Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar.

ü Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur.

ü Kitabeleri 1893’te Wilhelm Thomsen okumuştur.

ü Bir yüzleri Göktürk alfabesiyle, diğer yüzleri Çince yazılmıştır.