9. sınıf Türk edebiyatı ders kitabı cevapları Ekoyay Yayınları Sayfa 56
11. “Merdiven” şiiri ile “Roman Sanatı” adlı metni dil bakımından karşılaştırarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Hangi metinde imgeye dayalı bir dil kullanılmıştır?
Merdiven şiirinde imgeye dayalı bir dil kullanılmıştır. Roman sanatı adlı metin öğretici bir metin olduğu için imge ve sanata yer verilmemiştir.
b) Hangi metinde söz sanatları ağırlıklı olarak kullanılmıştır? Söz sanatlarının şiirdeki işlevi neler olabilir? Açıklayınız.
Merdiven şiirinde söz sanatları ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Söz sanatları şiirde anlatılmak isteneni daha etkili ve derin bir şekilde anlatmayı , şiirin anlamını okuyucunun yorumlayarak çıkarmasını sağlar.
1. Etkinlik: “Merdiven” adlı şiirde “merdiven, yaşam; merdivenden ağır ağır çıkmak, yaşamak; anlamında kullanılmış ve böylelikle açık istiare sanatı yapılmıştır.
Toprağa eğilen güller, sürekli kanayan bir yaraya; dallar, aleve; sular, yanan bir nesneye; mermer, tunca benzetilerek benzetme sanatı yapılmıştır. 4.2. metin başlığı altında yer alan şiirlerdeki benzetmeleri bulunuz. Bu benzetmelerle ilgili bilgileri aşağıdaki tabloya yazınız.
4.2 Metin Başlığı Altında Verilen Şiirler
|
Şiirlerde Yer Alan Benzetmeler
|
İLAHİ
|
Gönül suya benzetilmiş (Gönül benzeyen, su benzetilen)
|
1. GAZEL
|
Şair aşkı ilahi bir muma, kendisini pervaneye (kelebek), zevki bir zincire, gönlünü divaneye (deli) benzetiyor.
|
2. GAZEL
|
Şair kendisini Mecnun’a benzetiyor.
|
KOŞMA
|
Şair, kendisinin kumdan kuma savrulduğunu söyleyip Mecnun gibi olduğunu ifade etmiş.
|
SERENAD
|
Şair kendisini mevsime benzetiyor.
|
BEN SANA MECBURUM
|
Şair, sevgilisinin adını mıha (büyük çivi) benzetiyor.
|
12. Söz sanatları (benzetme, eğretileme, ad aktarması vb.) ile şair, kelimeleri temel anlamlarından farklı olarak kullanır. Bu bağlamda söz sanatlarının imgelerin oluşmasındaki işlevi ne olabilir? İnsan hayali ve düşüncesinin sınırsız olmasına karşın dil göstergeleri sayılıdır. Sınırlı olanla sınırsızı ifade etme arzusu imgelerin çıkış nedeni olabilir mi? Açıklayınız.
Evet. İnsan zihninin hayal üretme gücü sınırsızdır. İnsan, her şeyi hayal edebilir, zihninde her şeyi canlandırabilir, her görüntüyü oluşturabilir. Fakat insanın zihninde oluşturduğu her görüntüyü konuşma dilinin sınırları içinde anlatması imkansızdır. Çünkü hayaller sınırsız ama kelimeler sınırlıdır. Bu durum şairleri günlük dilin imkanlarından yararlanarak yeni bir dil oluşturmaya yöneltir. Şair hayal dünyasında var ettiklerini dilin imkanlarını zorlayarak kullanır, dili alışılmış kullanımın dışında kullanır, kelimelere yeni anlamlar yükler.
13. “Şarkı söylemek - sohbet etmek, dans etmek - yürümek, fotoğraf çekmek - resim yapmak” eylemleri arasındaki farklılıkları liste hâlinde tahtaya yazınız. Yazdıklarınızdan hareketle düz yazıda kullanılan dille şiir dili arasında da benzer farklılıkların olup olmadığını tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
2. Etkinlik: a) “Bir hilal uğruna ya Rab ne güneşler batıyor! ”, “her taraf kırık dökük/dalların boynu bükük/ kederliyiz der gibi” söz gruplarında ne, neye, hangi bakımdan benzetilmiştir?
a) Bir hilal uğruna ya Rab ne güneşler batıyor dizesinde istiare sanatı (açık istiare) vardır. Türk askeri kahramanlığı yönünden güneşe benzetilmiştir. Benzeyen Türk askeri söylenmemiş, kendisine benzetilen "güneş" söylenmiştir.
”, “her taraf kırık dökük/dalların boynu bükük/ kederliyiz der gibi” dizelerinde kapalı istiare vardır. Dallar, boynu bükük, kederli olması bakımından insana benzetilmiş. Benzeyen "dallar" söylenmiş, kendisine benzetilen insan söylenmemiş.
Not: Bu dizelerde teşhis (kişileştirme) sanatı da vardır. Dallara insan özelliği verilmiştir.
b) Bilinen, tanınan, her gün gördüğümüz insanları ve durumları anlatmak için imgeye gerek duymayız ancak yeni karşılaşılan oturumu, görünümü anlatmak için imgeye başvururuz. Siz de yeni gördüğünüz bir yeri imgeler kullanarak anlatınız.
3. Etkinlik: Aşağıdaki ifadelerin hangileri daha etkileyicidir? Duygularımızı doğrudan ifade etmek yerine imgeleri kullanmak şiirin anlamına nasıl katkı sağlıyor? Siz de benzer ifadeler bularak arkadaşlarınızla paylaşınız.
gözlerin gözlerime değince — karşılaştığımız zaman
haftalar ellerimde ufalanıyor —günler geçiyor
