9. Sınıf Türk Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 78 EKOYAY Yayınları
6. METİN
GAZEL
Dest-bûsı ârzûsıyla ger ölürsem dostlar
Kûze eylen toprağum sunun anunla yâre su
Fuzulî
(Dostlarım eğer sevgilinin elini öpmeden, bu arzuyla ölürsem toprağımdan testi yapıp onunla sevgiliye su verin.)
7. METİN
GAZEL
Güllü dîbâ giydin ammâ korkarım âzâr eder
Nâzenînim sâye-i hâr-ı gül-i dîbâ seni
Nedîm
(Ey nazlı yârim, gül desenli elbise giydin ama bu elbisedeki güllerin dikenlerinin gölgesinin seni incitmesinden korkarım.)
15. Yukarıdaki 6 ve 7. metinde birbirini hatırlatan kelimeler hangileridir? Bu kelimeler şiirde ne amaçla kullanılmıştır? Açıklayınız.
Bu metinlerde "yâr"(sevgili) ve "nazenin" (nazlı sevgili) sözcükleri birbirini çağrıştırmaktadır. Bu kelimelerin yukarıdaki metinlerde kullanımı farklıdır. Fuzuli Gazel'inde "yâr" sözcüğünü Hz. Muhammed için kullanırken Nedim, şiirinde sevdiği kadını kastetmektedir.
16. Yukarıdaki 6 ve 7. metni inceleyerek dönemden döneme devam eden yapı ve söyleyiş öğelerini belirleyiniz.
Bu şiirlerden biri 16. yüzyılda (Fuzuli'nin gazeli), diğeri 18. yüzyılda yazılmıştır. Aralarında iki yüzyıllık fark olsa da iki şiirde de sanatlı söyleyiş vardır. Fuzuli'nin gazelinden alınan beyitte aliterasyon ve asonans sanatlarına, Nedim'in beytinde mübalağa sanatına yer verilmiştir. Dil olarak ağır bir dil kullanıldığı görülmektedir.
Konuyu ele alış bakımından farklılık vardı. Fuzuli, tasavvufi düşünceyi yansıtırken Nedim gerçek hayattaki sevgiliden bahsetmektedir.
8. Metin
KOŞMA
El çek tabip el çek yaram üstünden
Sen benim derdime deva bilmezsin
Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın
Yaram yürektedir sarabilmezsin
İçerim yanıyor kendim havayi
Çekmeyen ne bilir aşkı sevdayı
Yıktın viran oldu kalbim sarayı
Çünkü bir taşını koyabilmezsin
Emrah eydür yalan oldu sözlerim
Muhabbetin can evinde gizlerim
Ne durursun ağlasana gözlerim
Gitti kaşı kara görebilmezsin
Erzurumlu Emrah
17. “Koşma” adlı metne hâkim olan zihniyeti sözlü olarak ifade ediniz.
Şiire hakim olan zihniyet unsurlarının başında "aşk" gelmektedir. Şair, aşk acısının bir türlü dinmediğini ve doktorun kendisine derman bulamadığını dile getiriyor. Aşk derdi, buna çare bulamamak halk şiirinde sıkça işlenir.
18. Metnin günümüzden çok uzak dönemlerde yazılmış olmasına rağmen dil bakımından kolay anlaşılır olmasının sebepleri neler olabilir? Sözlü olarak ifade ediniz.
Şiir halk diliyle yazıldığından dili sadedir. Halkın o dönemde konuştuğu dilin, günümüzdeki konuşma diline ne kadar yakın olduğunu yukarıdaki şiirden anlıyoruz.
19. “Koşma” adlı metinden hareketle aşağıdaki tabloya istenen bilgileri yazınız.
Şiirin ölçüsü ve durağı : 11'li hece ölçüsü 4+4+3 duraklı
Şiirin uyak düzeni : abab - cccb - dddb
Şiirin nazım birimi : Dörtlük
Şiirin teması : Aşk
6. METİN
GAZEL
Dest-bûsı ârzûsıyla ger ölürsem dostlar
Kûze eylen toprağum sunun anunla yâre su
Fuzulî
(Dostlarım eğer sevgilinin elini öpmeden, bu arzuyla ölürsem toprağımdan testi yapıp onunla sevgiliye su verin.)
7. METİN
GAZEL
Güllü dîbâ giydin ammâ korkarım âzâr eder
Nâzenînim sâye-i hâr-ı gül-i dîbâ seni
Nedîm
(Ey nazlı yârim, gül desenli elbise giydin ama bu elbisedeki güllerin dikenlerinin gölgesinin seni incitmesinden korkarım.)
15. Yukarıdaki 6 ve 7. metinde birbirini hatırlatan kelimeler hangileridir? Bu kelimeler şiirde ne amaçla kullanılmıştır? Açıklayınız.
Bu metinlerde "yâr"(sevgili) ve "nazenin" (nazlı sevgili) sözcükleri birbirini çağrıştırmaktadır. Bu kelimelerin yukarıdaki metinlerde kullanımı farklıdır. Fuzuli Gazel'inde "yâr" sözcüğünü Hz. Muhammed için kullanırken Nedim, şiirinde sevdiği kadını kastetmektedir.
16. Yukarıdaki 6 ve 7. metni inceleyerek dönemden döneme devam eden yapı ve söyleyiş öğelerini belirleyiniz.
Bu şiirlerden biri 16. yüzyılda (Fuzuli'nin gazeli), diğeri 18. yüzyılda yazılmıştır. Aralarında iki yüzyıllık fark olsa da iki şiirde de sanatlı söyleyiş vardır. Fuzuli'nin gazelinden alınan beyitte aliterasyon ve asonans sanatlarına, Nedim'in beytinde mübalağa sanatına yer verilmiştir. Dil olarak ağır bir dil kullanıldığı görülmektedir.
Konuyu ele alış bakımından farklılık vardı. Fuzuli, tasavvufi düşünceyi yansıtırken Nedim gerçek hayattaki sevgiliden bahsetmektedir.
8. Metin
KOŞMA
El çek tabip el çek yaram üstünden
Sen benim derdime deva bilmezsin
Sen nasıl tabipsin yoktur ilacın
Yaram yürektedir sarabilmezsin
İçerim yanıyor kendim havayi
Çekmeyen ne bilir aşkı sevdayı
Yıktın viran oldu kalbim sarayı
Çünkü bir taşını koyabilmezsin
Emrah eydür yalan oldu sözlerim
Muhabbetin can evinde gizlerim
Ne durursun ağlasana gözlerim
Gitti kaşı kara görebilmezsin
Erzurumlu Emrah
17. “Koşma” adlı metne hâkim olan zihniyeti sözlü olarak ifade ediniz.
Şiire hakim olan zihniyet unsurlarının başında "aşk" gelmektedir. Şair, aşk acısının bir türlü dinmediğini ve doktorun kendisine derman bulamadığını dile getiriyor. Aşk derdi, buna çare bulamamak halk şiirinde sıkça işlenir.
18. Metnin günümüzden çok uzak dönemlerde yazılmış olmasına rağmen dil bakımından kolay anlaşılır olmasının sebepleri neler olabilir? Sözlü olarak ifade ediniz.
Şiir halk diliyle yazıldığından dili sadedir. Halkın o dönemde konuştuğu dilin, günümüzdeki konuşma diline ne kadar yakın olduğunu yukarıdaki şiirden anlıyoruz.
19. “Koşma” adlı metinden hareketle aşağıdaki tabloya istenen bilgileri yazınız.
Şiirin ölçüsü ve durağı : 11'li hece ölçüsü 4+4+3 duraklı
Şiirin uyak düzeni : abab - cccb - dddb
Şiirin nazım birimi : Dörtlük
Şiirin teması : Aşk