TANZİMAT EDEBİYATINDA TİYATRO TÜRÜNÜN GENEL ÖZELLİKLERİ

TANZİMAT EDEBİYATINDA TİYATRO TÜRÜNÜN GENEL ÖZELLİKLERİ, TANZİMAT TİYATROSU GENEL ÖZELLİKLERİ, TANZİMAT EDEBİYATI TİYATRO ÖZELLİKLERİ TANZİMAT EDEBİYATI, 

Tanzimat dönemi edebiyatında tiyatro türünün genel özellikleri 

 GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBİ METİNLER ( TİYATRO)

Tanzimat dönemine gelinceye kadar edebiyatımızda Batılı anlamda sahne tiyatrosu görülmez. Ancak halk arasında Karagöz ile Hacivat, ortaoyunu, meddah gibi geleneksel halk tiyatrosu vardır:

Bu oyunlar belli bir metne dayanmayan, oyuncuların oyun esnasında konuşmalarıyla oluşan oyunlardır. Eğitici bir amaç taşımaz.

Tanzimat döneminin yayınlanan ilk tiyatro eseri Şinasi'nin “Şair Evlenmesi” adlı tek perdelik komedisidir. Tiyatro alanında eğitici eserler ise Namık Kemal tarafından verilmiştir. Ahmet Vefik Paşa bu dönemde tiyatro çalışmalarıyla tanınmış başka bir isimdir. Bursa’da bir tiyatro yaptırmış, burada tercüme ettiği eserleri sahnelettirmiş, halkı tiyatroya gitme konusunda yönlendirmiştir. Moliere’in hemen hemen bütün eserlerini çevirmiştir.

ž Mihail Naum ve Güllü Agop adlı kişiler yarı resmi nitelikli Osmanlı Tiyatrosu’nu kurarak(1867) tiyatromuza katkı sağlamışlardır.

ž Hayrullah Efendi’nin Hikaye-i İbrahim Paşa be-İbrahim-i Gülşeni adlı oyunu 1842’de yazılmıştır.Oyun 1859’dan sonra basıldığı için batılı tekniklerde yazılan ilk tiyatro oyunumuz 1859 tarihli Şair Evlenmesi adlı oyundur.

• Tanzimat'a kadar geleneksel halk tiyatrosu (karagöz, meddah ve ortaoyunu) dışında ürün verilmemiştir.
• Batılı anlamda tiyatronun gelişimi Tanzimat'la başlar. Şinasi'nin 1859'da yazdığı Şair Evlenmesi Batılı tiyatronun ilk örneğini oluşturur.
• .Komedilerde klasisizmin, dramlarda ise romantizmin etkileri görülür.
• Tiyatro, doğrudan halka seslenen ve konuş­maya dayanan bir tür olduğu için yapıtlar genellikle konuşma diliyle yazılmıştır. Tiyatroda dil, diğer türlere oranla daha sade ve konuşma diline yakındır.
• ž Sahnelenen ilk eser ise Vatan Yahut Silistre adlı eserdir.(1873)
• ž Ahmet Vefik Paşa yazar ve çevirmen olarak o dönemde oldukça etkilidir.
• ž Recaizade’nin Afife Anjelik,Atala,Vuslat adlı eserleri dikkat çeker.
• ž Dönemin bir başka önemli ismi de A.H.Hamit’tir.Nesteren,Eşber,Finten önemli tiyatrolarıdır.Ayrıca Eşber aruzla yazılmış ilk manzum oyundur.
• ž Tiyatro şiirden sonraki en etkili türdür.
• Tanzimat Edebiyatı'nda tiyatro eserleri oynanmaktan çok okunmak için yazılmıştır.
• ž İkinci Dönem sanatçıları oynanmak için değil okunmak için eserler vermiştir.
• ž Toplumsal aksaklıklar,tarihi konular,aile,gelenek,görenek,vatan sevgisi vb.konular işlenmiştir.
• ž Hamit dışındaki sanatçılar üç birlik kuralına uymuşlardır.
• ž Kişiler tek yönlüdür.İyiler iyi,kötüler ise kötüdür.

Sonuç olarak:

*İlk ciddi tiyatro 1867’de Güllü Agop’un idare ettiği Osmanlı Tiyatrosu’dur.

*İlk Türk piyesi küçük bir dram olan “Hikaye-i İbrahim Paşa ve İbrahim Gülşeni”dir.

*Batılı anlamdaki ilk tiyatro Şinasi’nin yazdığı “Şair Evlenmesi” adlı  töre komedisidir.

*Sahnelenen ilk tiyatromuz ise Namık Kemal’in yazdığı “Vatan Yahut Silistre”dir.

*Tiyatro, halkı eğitmek amacından dolayı daha çok okunmak için yazılmıştır.

*1. dönem tiyatrolarının dili 2. döneme göre daha anlaşılır bir niteliktedir.