NEDEN SONUÇ CÜMLELERİ VE ÖRNEKLER, SEBEP SONUÇ CÜMLELERİ VE ÖRNEKLER, NEDEN SONUÇ CÜMLELERİ KONU ANLATIMI, NEDEN-SONUÇ (SEBEP-SONUÇ) CÜMLELERİ:
Bir iş, oluş ve hareketin hangi gerekçeyle veya hangi nedenden dolayı yapıldığını anlatan cümlelerdir. Neden –sonuç cümlelerinde önce olay meydana gelir ve meydana gelen bu olay bir çok başka olayın sebebidir. Yani bir olay olmadan başka olaylar meydana gelmez. Bu tür cümlelerde yükleme "niçin, neden, hangi sebeple, hangi nedenle" soruları sorulur. Cevap alabiliyorsak bu cümleler neden sonuç cümleleridir.
Neden-sonuç cümleleri genellikle iki bölümden oluşur. Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir. Bu tür sorularda eylemin hangi nedenle meydana geldiği bizim için önemlidir. Cümlelerdeki sebep-sonuç ilişkisi daha çok "-dığı için, -dığından, -dığından dolayı, çünkü, -dı diye, yüzüden, sayesinde, nedeniyle, sebebiyle, yol açtı, -den,-mesiyle, -den ötürü " gibi edatlarla sağlanır.
Sebep-sonuç cümlelerinde bir olay birden fazla olayın nedeni olabilir.
Sebep olan olayOrtaya çıkan sonuçlar
*Okulların tatil olması
*Yolların kapanması
Kar yağması*Hayvanların aç kalması
*Arabaların kaza yapması
*İnsanların hasta olması
KONU İLE İLGİLİ AÇIKLAMALI ÖRNEKLER:
ÖRNEK 1:“Adam böbrek yetmezliğinden aylardır diyaliz makinesine bağlı yaşıyor.”Cümlesine “Adam niçin diyaliz makinesine bağlı yaşıyor?” diye sorduğumuzda alınan cevap “Böbrek yetmezliğinden.” dir. Yani cümlede sebep ve sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 2:“Seni arayamadım, çünkü telefonun şarjı bitmişti.” Cümlesine “Hangi nedenle arayamadın?” diye sorduğumuzda alınan cevap “Çünkü telefonun şarjı bitmişti.” dir.Yani cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 3:“Babamın eve gelmesiyle tüm dertlerimiz bitmişti.” Cümlesine “Nedendertlerimiz bitmişti?” diye sorduğumuzda alınan cevap “Babam eve geldiği için”dir.Cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 4:“Araba yolda kaldığı için köye gidememişler.” Cümlesine “Niçin köye gidememişler?” diye sorduğumuzda alınan cevap “Araba yolda kaldığı için”dir.Yani bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 5:“Parasızlık yüzünden bu sevmediği işi yapıyormuş.” Cümlesine “Hangi sebeple sevmediği işi yapıyormuş?” diye sorduğumuzda alınan cevap “parasızlık yüzünden” dir.Bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 6:“Çocuk kibritle oynadığından dolayı ev tamamen yanmıştı.” Cümlesine “Hangi sebeple ev tamamen yanmıştı?” diye sorduğumuzda alınan cevap “çocuk kibritle oynadığından dolayı” dır.Bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 7:“Çocuk simit çaldı diye hapse atmışlar.” Cümlesine “Niçin hapse atmışlar?” diye sorduğumuzda alınan cevap “Simit çaldı diye” dir.Bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 8:“Üstün yetenekleri sayesinde işi hemen kavramıştı.” Cümlesine “Niçin işi hemen kavramıştı?” diye sorduğumuzda alınan cevap “üstün yetenekleri sayesinde”dir.Bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
ÖRNEK 9:“Kalecinin dikkatsizliği takımın yenilmesine yol açtı.” Cümlesine “Hangi sebep takım yenilmesine yol açtı?” diye sorduğumuzda alınan cevap “kalecinin dikkatsizliği” dir.Bu cümlede hem sebep hem de sonuç bir arada verilmiştir.
SINAVLARDA ÇIKMIŞ KONU İLE İLGİLİ AÇIKLAMALI ÖRNEKLER:
ÖRNEK ÇIKMIŞ SORU 1)(2003-ÖSS)
Aşağıdakilerin hangisinde yargının nedeni belirtilmemiştir?
A) Ülke toprakları yanlış kullanım yüzünden yok olup gitmektedir.
B) Ülkede tarımsal üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar yıldan yıla azalmaktadır.
C) Tarıma yeterince önem verilmediğinden bu ülke pamuk, sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında gerilerde yer almaktadır.
D) Kimi ülkelerde, tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılmaması, halk sağlığı bakımından tehlike oluşturmaktadır.
E) Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması, hava ve su kirliliğine yol açmaktadır.
CEVAP) Sorunun doğru cevabı “B” seçeneğidir. Çünkü bu cümlede sebep-sonuç ilişkisini meydana getiren bir olay yoktur. “A” seçeneğinde “niçin ülke toprakları yok olup gitmektedir?” diye sorduğumuzda alıan cevap “yanlış kullanım yüzünden”; “C”seçeneğinde “niçin bu ülke pamuk, sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında gerilerde yer almaktadır?” diye sorduğumuzda alıan cevap “tarıma yeterince önem verilmediğinden”;“D” seçeneğinde “niçin halk sağlığı için tehlike oluşturmaktadır?” diye sorduğumuzda alıan cevap “tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılaması”; “E” seçeneğinde “niçin hava ve su kirliliğine oluşmaktadır?” diye sorduğumuzda alıan cevap “Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması” dır. Bu sebeple doğru cevap “B” seçeneğidir.
ÖRNEK ÇIKMIŞ SORU 2)(1999-ÖSS)
(I) O, işlediği konuları genellikle Osmanlı imparatorluğunun çöküş döneminin başladığı 17. ve 18. yüzyıldan alır. (II) Oyunları o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden değerlidir. (III) Güldürme öğesine bağlı kalarak bilgili bilgisiz, erdemli erdemsiz kişiler arasındaki çelişkileri yansıtır. (IV) Kurumların, dolayısıyla da toplumun hicvine yönelir. (V) Mizah anlayışı, geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan, yapıtlarından halk da hoşlanır, aydınlar da.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde neden-sonuç ilişkisi vardır?
A) I. ve II. B) I. ve III.C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.
CEVAP) Sorunun doğru cevabı “C” seçeneğidir. Çünkü II. cümleye “Oyunları niçin değerlidir?” diye sorduğumuzda aldığımız cevap “o dönemin düşünüş biçimini, törelerini karikatürize ettiğinden”dir. V. Cümlede ise “yapıtlarından halk da aydınlar da niçin hoşlanır?” diye sorduğumuzda alınan cevap “mizah anlayışı, geleneksel mizah anlayışımıza uyduğundan” cevabını alırız. Bu sebeple II. ve V. cümlelerde sebep-sonuç ilişkisi vardır.
ÖRNEK ÇIKMIŞ SORU 3)(2003-ÖSS)
Aşağıdakilerin hangisinde yargının nedeni belirtilmemiştir?
A) Ülke toprakları yanlış kullanım yüzünden yok olup gitmektedir.
B) Ülkede tarımsal üretimi geliştirmeye yönelik çalışmalar yıldan yıla azalmaktadır.
C) Tarıma yeterince önem verilmediğinden bu ülke, pamuk, sebze, meyve üretiminde dünya sıralamasında gerilerde yer almaktadır.
D) Kimi ülkelerde, tarıma dayalı üretimin bilinçli bir biçimde yapılmaması, halk sağlığı bakımından tehlike oluşturmaktadır.
E) Çevre bilincinin yeterince gelişmemiş olması, hava ve su kirliliğine yol açmaktadır.
CEVAP) Sorunun doğru cevabı “B” seçeneğidir. Çünkü “A,C,D,E” seçeneğindeki cümlelerde belirtilen yargının nedeni belirtilirken “B” seçeneğindeki cümlede belirtilen yargıya ait herhangi bir gerekçe verilmemiştir.