DİVAN EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ ÇALIŞMA KAĞIDI, DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ ÇALIŞMA KAĞIDI, DİVAN EDEBİYATI ÇALIŞMA KAĞITLARI, DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ,
SORULAR
A. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D” , yanlış olanlara ise “Y” yazınız.1) Divan edebiyatında dil, Arapça, Farsça ve Türkçenin karışımı olan Osmanlıcadır. ( )
2) Divan şiiri Anadolu’da 13.yüzyılda Aşık Paşa ile başlamıştır. ( )
3) Divan şiirinde genellikle somut konular işlenmiştir. ( )
4) Divan şiirinde Türk-i Basit, Sebk-i Hindi ve Mahallileşme akımlarının etkileri görülür. ( )
5) Türklerin divan şiirine kattığı nazım şekilleri gazel ve mesnevidir. ( )
6) Gazel’de şairin mahlası genellikle makta’da yer alır.( )
7) Kaside’nin en güzel beyitine beytü’l-kasid adı verilir. ( )
8) Şarkı,şekil bakımından murabbaya benzer. ( )
9) Mesneviler konu bakımından 4’e ayrılır. ( )
10) Terkibibent’de her bendin sonunda vasıta beyiti adı verilen bir beyit bulunur. ( )
B. Aşağıdaki verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
1) Şiirlerin toplandığı eserlere, kitaplara …………… adı verilir.
2) Gazel’in halk edebiyatındaki benzeri ……………. ‘dır.
3) Kasidenin asıl bölümüne …………………. denir.
4) Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle oluşan yapıta ……….. denir.
5) ………………. aruz ölçüsünün özel kalıplarıyla yazılır.
6) ………………. nazım şekline daha çok Azeri ve Çağatay edebiyatında rastlanmaktadır.
7) Şarkıların tekrarlanan son bölümüne …………… denir.
8) Vasıta beyitin üstündeki beyitlerin tümüne …………….. adı verilir.
9) Okuduğunuz Aa Aa- Bb Aa- CC Aa … şeklinde kafiyelenen şiirin nazım şekli ……………… ‘dır.
10) Gazelin en güzel beyitine …………………………. denir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1) 1.Şarkı 2.Gazel 3.Tuyuğ 4.Rubai 5.Mesnevi
Yukarıda verilenlerden hangileri Türklerin divan şiirine kazandırdığı nazım şekillerindendir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C)1 ve 4
D.)2 ve 3 E)4 ve 5
2) Aşağıdakilerden hangisi mesneviden alınmış olabilir?
A) Nihalin ağzı köpürdü şükufe zannetme
Cihanı eyledi divane cuy-bar-ı bahar
B) O ten ki hak ola aşkın güdaz u süzundan
Biten giyahı dem-i haşre dek kebab kokar
C) Can bi-haber oldu aki şeyda
Ten kıldı min ıztırap peyda
D) Her yanadan ayağına altın akar gelir
Eşcar- ı bağ himmet umar cuy- bardan
E) Yahşi görünür sureti meh –veşlerin amma
Yahşi nazar ettikte ser – encamı yamandır
3) Yümn-i natünden güher olmuş Fuzuli sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek lülü-i şehvara su
( Seni övmenin bereketinden dolayı Fuzuli’nin sıradan sözler
Nisan bulutundan düşüp iri inciye dönen su damlası gibi birer inci olmuştur.)
Yukarıdaki beyit kasidenin hangi bölümünden olabilir?
A) Nesib B) Methiye C) Dua
D) Girizgah E) Fahriye
4) Tuyuğ
Rubai
Nazım şekilleri ile ilgili;
1.Hem aruzla hem de hece ölçüleriyle yazılırlar.
2. Divan şiirine Türklerin kazandırdığı nazım şekilleridir.
3. Nazım birimleri beyittir.
4. Kafiye düzenleri aynıdır.
5. Birim sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
Numaralanmış bilgilerden hangisi ortaktır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5) Dilberin işi u naz olur
Çeşmi cadu gamzesi gammaz olur
Ey gönül sabr et tahammül kıl ana
Yara erişmek işi az olur
Yukarıdaki dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tuyuğ B) Mesnevi C) Müstezat
D) Terciibent E) Gazel
6) Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin matla beyiti olabilir?
A) Tamam hüsnüne söz yok o afetin amma
Aceb serire-şinas- ı lisan-ı hal midir
B) Gafil geçirme fursatı kim bağ-ı alemin
Gül devri gibi devleti na-pay-dardır
C) Dimen kim adli yok ya zulmü çok her hal ile olsa
Gönül tahtına ondan gayrı sultan olmasın ya Rab
D) Harabatı görenler her biri bir haletin söyler
Safasın naki eder rindan zahid sıkletin söyler
E) Mahrem yine her halimize bad-ı sabadır
Daim şiken-i zülf-i dil-arada nihanız
7) Ezelden şah-ı aşkın bende- i fermanıyız cana
Muhabbet mülkünün sultan-ı ali- şanıyız cana
Sehab-ı lütfun abın teşne-dillerden diriğe etme
Bu deştin bağrı yanmış lale-i Nu’manıyız cana
Zamane bizde cevher sezdiğiycün dil-hıraş eyler
Anınçün bağrımız hundur ma’arif kanıyız cana
Mükedder kılmasın gerd-i küduret çeşme-i canı
Bilirsin ab-ı ruy-ı mülket-i Osmaniyiz cana
Cihan-ı cam-ı nazmım şi’r-i Baki gibi devr eyler
Bu bezmin şimdi biz de Cami-i devranıyız cana
1. Nazım şekli gazeldir.
2. Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
3. Birinci beyit makta beyitidir.
4. Kafiye düzeni aa,ba,ca…
5. Son beyit matla beyitidir.
Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak numaralandırılmış cümlelerin hangilerlnde bilgl yanlışı vardır?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 4 C) 2 ve 3
D) 3 ve 5 E) 4 ve 5
8) 1. Gazel
2. Kaside
3. Rubai
4. Mesnevi
5. Tuyuğ
Yukarıda verilenlerden hangileri beyitle kurulan nazım şekillerlnden değildir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2ve 3
D) 3 ve 5 E) 4 ve 5
SORULAR
A. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara “D” , yanlış olanlara ise “Y” yazınız.1) Divan edebiyatında dil, Arapça, Farsça ve Türkçenin karışımı olan Osmanlıcadır. ( )
2) Divan şiiri Anadolu’da 13.yüzyılda Aşık Paşa ile başlamıştır. ( )
3) Divan şiirinde genellikle somut konular işlenmiştir. ( )
4) Divan şiirinde Türk-i Basit, Sebk-i Hindi ve Mahallileşme akımlarının etkileri görülür. ( )
5) Türklerin divan şiirine kattığı nazım şekilleri gazel ve mesnevidir. ( )
6) Gazel’de şairin mahlası genellikle makta’da yer alır.( )
7) Kaside’nin en güzel beyitine beytü’l-kasid adı verilir. ( )
8) Şarkı,şekil bakımından murabbaya benzer. ( )
9) Mesneviler konu bakımından 4’e ayrılır. ( )
10) Terkibibent’de her bendin sonunda vasıta beyiti adı verilen bir beyit bulunur. ( )
B. Aşağıdaki verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
1) Şiirlerin toplandığı eserlere, kitaplara …………… adı verilir.
2) Gazel’in halk edebiyatındaki benzeri ……………. ‘dır.
3) Kasidenin asıl bölümüne …………………. denir.
4) Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle oluşan yapıta ……….. denir.
5) ………………. aruz ölçüsünün özel kalıplarıyla yazılır.
6) ………………. nazım şekline daha çok Azeri ve Çağatay edebiyatında rastlanmaktadır.
7) Şarkıların tekrarlanan son bölümüne …………… denir.
8) Vasıta beyitin üstündeki beyitlerin tümüne …………….. adı verilir.
9) Okuduğunuz Aa Aa- Bb Aa- CC Aa … şeklinde kafiyelenen şiirin nazım şekli ……………… ‘dır.
10) Gazelin en güzel beyitine …………………………. denir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1) 1.Şarkı 2.Gazel 3.Tuyuğ 4.Rubai 5.Mesnevi
Yukarıda verilenlerden hangileri Türklerin divan şiirine kazandırdığı nazım şekillerindendir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C)1 ve 4
D.)2 ve 3 E)4 ve 5
2) Aşağıdakilerden hangisi mesneviden alınmış olabilir?
A) Nihalin ağzı köpürdü şükufe zannetme
Cihanı eyledi divane cuy-bar-ı bahar
B) O ten ki hak ola aşkın güdaz u süzundan
Biten giyahı dem-i haşre dek kebab kokar
C) Can bi-haber oldu aki şeyda
Ten kıldı min ıztırap peyda
D) Her yanadan ayağına altın akar gelir
Eşcar- ı bağ himmet umar cuy- bardan
E) Yahşi görünür sureti meh –veşlerin amma
Yahşi nazar ettikte ser – encamı yamandır
3) Yümn-i natünden güher olmuş Fuzuli sözleri
Ebr-i nisandan dönen tek lülü-i şehvara su
( Seni övmenin bereketinden dolayı Fuzuli’nin sıradan sözler
Nisan bulutundan düşüp iri inciye dönen su damlası gibi birer inci olmuştur.)
Yukarıdaki beyit kasidenin hangi bölümünden olabilir?
A) Nesib B) Methiye C) Dua
D) Girizgah E) Fahriye
4) Tuyuğ
Rubai
Nazım şekilleri ile ilgili;
1.Hem aruzla hem de hece ölçüleriyle yazılırlar.
2. Divan şiirine Türklerin kazandırdığı nazım şekilleridir.
3. Nazım birimleri beyittir.
4. Kafiye düzenleri aynıdır.
5. Birim sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
Numaralanmış bilgilerden hangisi ortaktır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5) Dilberin işi u naz olur
Çeşmi cadu gamzesi gammaz olur
Ey gönül sabr et tahammül kıl ana
Yara erişmek işi az olur
Yukarıdaki dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tuyuğ B) Mesnevi C) Müstezat
D) Terciibent E) Gazel
6) Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin matla beyiti olabilir?
A) Tamam hüsnüne söz yok o afetin amma
Aceb serire-şinas- ı lisan-ı hal midir
B) Gafil geçirme fursatı kim bağ-ı alemin
Gül devri gibi devleti na-pay-dardır
C) Dimen kim adli yok ya zulmü çok her hal ile olsa
Gönül tahtına ondan gayrı sultan olmasın ya Rab
D) Harabatı görenler her biri bir haletin söyler
Safasın naki eder rindan zahid sıkletin söyler
E) Mahrem yine her halimize bad-ı sabadır
Daim şiken-i zülf-i dil-arada nihanız
7) Ezelden şah-ı aşkın bende- i fermanıyız cana
Muhabbet mülkünün sultan-ı ali- şanıyız cana
Sehab-ı lütfun abın teşne-dillerden diriğe etme
Bu deştin bağrı yanmış lale-i Nu’manıyız cana
Zamane bizde cevher sezdiğiycün dil-hıraş eyler
Anınçün bağrımız hundur ma’arif kanıyız cana
Mükedder kılmasın gerd-i küduret çeşme-i canı
Bilirsin ab-ı ruy-ı mülket-i Osmaniyiz cana
Cihan-ı cam-ı nazmım şi’r-i Baki gibi devr eyler
Bu bezmin şimdi biz de Cami-i devranıyız cana
1. Nazım şekli gazeldir.
2. Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
3. Birinci beyit makta beyitidir.
4. Kafiye düzeni aa,ba,ca…
5. Son beyit matla beyitidir.
Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak numaralandırılmış cümlelerin hangilerlnde bilgl yanlışı vardır?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 4 C) 2 ve 3
D) 3 ve 5 E) 4 ve 5
8) 1. Gazel
2. Kaside
3. Rubai
4. Mesnevi
5. Tuyuğ
Yukarıda verilenlerden hangileri beyitle kurulan nazım şekillerlnden değildir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2ve 3
D) 3 ve 5 E) 4 ve 5
9) Bize İran edebiyatından geçmiştir. Dört dizeden oluşur. Aruz ölçüsünün kendi özgü kalıplarıyla yazılır. Az sözle çok şey söylenerek sağlanan anlam yoğunluğu, başta gelen özelliğidir. Genellikle felsefe ile ilgili düşüğnsel temalar işlenir.
Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rubai B) Müstezat C) Murabba
D) Gazel E) Kaside
10)Terkibibent ile tercübent birbirine benzemektedir.
Aralarındaki en önemli fark ise…
1. Kafiye düzenin farklı olmasıdır.
2. Bent sayısının aynı olmamasıdır.
3. Vasıta beyitin her bentin sonunda tekrarlanıp tekrarlanmamasıdır.
4.Nazım biriminin farklı olmasıdır.
5.Farklı şiir geleneklerinin ürünü olmasıdır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere numaralandırılmış ifadelerden hangisi getirilebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E)5
D) Aşağıdaki soruların cevaplarını altına yazınız.
1. Divan edebiyatı nazım biçimlerinin tümünü yazıp 2 tanesini kısaca açıklayın.
2. Kasidenin bölümlerini yazıp 2 tanesini açıklayınız
Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rubai B) Müstezat C) Murabba
D) Gazel E) Kaside
10)Terkibibent ile tercübent birbirine benzemektedir.
Aralarındaki en önemli fark ise…
1. Kafiye düzenin farklı olmasıdır.
2. Bent sayısının aynı olmamasıdır.
3. Vasıta beyitin her bentin sonunda tekrarlanıp tekrarlanmamasıdır.
4.Nazım biriminin farklı olmasıdır.
5.Farklı şiir geleneklerinin ürünü olmasıdır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere numaralandırılmış ifadelerden hangisi getirilebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E)5
D) Aşağıdaki soruların cevaplarını altına yazınız.
1. Divan edebiyatı nazım biçimlerinin tümünü yazıp 2 tanesini kısaca açıklayın.
2. Kasidenin bölümlerini yazıp 2 tanesini açıklayınız
HAZIRLAYAN : EDA ÖZBUDAK
CEVAPLAR:
A. Bölümündeki soruların cevapları
.D
.Y
.Y
.D
.Y
.D
.D
.D
.Y
.D
B.Bölümünün cevapları
.divan
.koşma
.medhiye
.hamse
.rubai
.tuyuğ
.nakarat
.terkibhane
.müstezat
.beytü’l- gazel
C. Bölümündeki soruların cevapları
1) B
2) C
3)E
4)D
5)A
6)D
7)D
8)D
9)A
10) C
D. Bölümündekl soruların cevapları.
1) Gazel, mesnevi, şarkı, kaside, müstezat,rubai,tuyuğ, terkibibent, tercibent, murabba, kıta.
Gazel=Arap edebiyatında ortaya çıkmış, oradan İran edebiyatına geçmiş ve daha sonrada Türk edebiyatında görülmeye başlamıştır.
Kıt’a=Araplardan alınan bir nazım şeklidir.
Uyak düzeni “ ba, ca, da,ea… “ ,” xa,xa,xa…” şeklindedir
2) Nesib ya da teşbib,girizgah, medhiye , tegazzül, fahriye,dua
Medhiye= Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür. Bu bölüm kasidenin asıl bölümüdür.
Dua= Kasidenin en son bölümüdür.
CEVAPLAR:
A. Bölümündeki soruların cevapları
.D
.Y
.Y
.D
.Y
.D
.D
.D
.Y
.D
B.Bölümünün cevapları
.divan
.koşma
.medhiye
.hamse
.rubai
.tuyuğ
.nakarat
.terkibhane
.müstezat
.beytü’l- gazel
C. Bölümündeki soruların cevapları
1) B
2) C
3)E
4)D
5)A
6)D
7)D
8)D
9)A
10) C
D. Bölümündekl soruların cevapları.
1) Gazel, mesnevi, şarkı, kaside, müstezat,rubai,tuyuğ, terkibibent, tercibent, murabba, kıta.
Gazel=Arap edebiyatında ortaya çıkmış, oradan İran edebiyatına geçmiş ve daha sonrada Türk edebiyatında görülmeye başlamıştır.
Kıt’a=Araplardan alınan bir nazım şeklidir.
Uyak düzeni “ ba, ca, da,ea… “ ,” xa,xa,xa…” şeklindedir
2) Nesib ya da teşbib,girizgah, medhiye , tegazzül, fahriye,dua
Medhiye= Kasidenin sunulduğu kişinin övüldüğü bölümdür. Bu bölüm kasidenin asıl bölümüdür.
Dua= Kasidenin en son bölümüdür.