ATEŞTEN GÖMLEK ROMANININ TAHLİLİ,OLAY ÖRGÜSÜ ZAMAN MEKAN KİŞİ

ATEŞTEN GÖMLEK ROMANININ TAHLİLİ, ATEŞTEN GÖMLEK OLAY ÖRGÜSÜ ZAMAN MEKAN KİŞİ, ATEŞTEN GÖMLEK, ATEŞTEN GÖMLEK HALİDE EDİP, ROMAN TAHLİLLERİ, 

GENİŞ ÖZETİ İÇİN TIKLA

Metin ve Zihniyet
Millî Edebiyat romancılarının hedeflerinden biri de yerli
kaynakları kullanarak ulusal konulara eğilmektir. Bu bağlamda
konularını hem yaşadıkları dönemin toplumsal
hayatından, halkın kültürel geçmişinden, hem de ulusal
tarihimizden almışlardır. Halide Edip Adıvar, bu eserinde
Millî Mücadele’nin kazanılması için çekilen sıkıntıları,
savaşı kazanmak için yapılan fedakârlığı, kahramanlığı
eserine yansıtmıştır. Dolayısıyla roman, Millî Mücadele
zihniyetini yansıtmaktadır. Yazarın bizzat savaşa katılması
ve direnişe tanıklık etmesi, yaşananları gerçekçi bir
şekilde romanına aktarmasında etkili olmuştur.

GENİŞ ÖZETİ İÇİN TIKLA

 Yapı (Olay örgüsü, kişi, zaman, mekan)

Olay: Romanda, İzmirli Ayşe etrafında, Anadolu’da, önce
çetelerle başlayan, sonra düzenli ordu ile devam eden
ve zaferle sonuçlanan Kurtuluş Savaşı anlatılmıştır. Asıl
olay örgüsü Millî Mücadele etrafında gelişmekle beraber,
roman kahramanlarının aşk serüvenleri de esere ayrı bir
sürükleyicilik ve heyecan katmıştır.

Kişiler
Peyami: Romanda geçen olayları hatıra defterinden öğrendiğimiz
bir dış işleri memurudur. Ayşe’ye duyduğu aşk
sebebiyle kendini bir anda Millî Mücadele’nin içinde bulmuştur.

Ayşe: Eşini ve çocuğunu İzmir’in işgali sırasında kaybetmiş,
alımlı, etrafındakilerde hayranlık uyandıran zeki
bir kadındır. Düşmana karşı, içi öfke ile doludur. Cephede
ön saflarda hizmet etmiştir. Romanda, İzmir’in ve
“Kurtuluş”un sembolü olarak görülen genç bir kadın olarak
karşımız çıkar

Cemal: Ayşe’nin ağabeyidir. Millî Mücadele’nin önemli
subaylarındandır. O yıllarda dahi cumhuriyetçi fikirlere
sahiptir.

Kezban: Anası ve babası Yunanlılar tarafından öldürülmüş
bir köylü kızı. İhsan’ı sevmeye başlayınca ve bu aşkın
çekiciliğiyle onun ardından giderek Millî Mücadele’ye katılır.
Hem kıskanç hem fedakar bir genç kızdır.

İhsan: Peyami ve Cemal’in ortak arkadaşıdır. Millî
Mücadele’yi ilk destekleyenlerdendir. Ayşe’yi sevmektedir.
I. ve II. İnönü Savaşları’na katılır, Sakarya Savaşı’nda
şehit düşer. Ayşe ile küçük bir köy mezarlığına gömülürler.

Mehmet Çavuş: Kini sebebiyle çeteci olarak anılır.
Rumeli’de Bulgar çeteleri ile mücadele etmiş, Millî Mücadele
saflarına geçmesinde padişaha olan düşmanlığı etkili
olmuştur. Kezban’a âşık olması da Millî Mücadele ‘ye
katılmasındaki sebeplerdendir. Ancak Kezban’ın İhsan’ı
sevmesini kaldıramaz ve Millî Mücadele’den ayrılır. Bir
isyan hareketinde İhsan tarafından yakalanarak asılır.
Eserde önemli kişilerin her biri birer ateşten gömlek giymişlerdir.
Ayşe’nin ateşten gömleği dar anlamıyla İzmir’
in, geniş anlamıyla Anadolu’nun kurtuluşudur. Peyami
ve İhsan’ın ateşten gömleği Ayşe’dir. Mehmet Çavuş ise
Kezban’a duyduğu aşkla ateşten gömlek giymiştir.

Mekân:
 İzmir, İstanbul ve Anadolu (Bolu, Düzce, Adapazarı),
Eskişehir, Konya
Zaman: İzmir’in İşgali (15.05.1919) ve Kurtuluş Savaşı
yıllarıdır. Romanın yazıldığı tarih ise 1922’dir.

 Tema
Vatanın düşman elinden kurtuluşu için kadın erkek demeden
bütün bir milletin mücadele etmesi gerekir.

 Dil ve Anlatım
Roman Peyami’nin hatıra defteridir. Bu yönüyle bir
“ben” romanıdır. Yazar coşkulu ve heyecanlı bir dil
kullanılmıştır. Fakat Türkçesinin zayıflığı, eserde
yer yer görülmektedir. Betimlemeler, tahliller, tanımlamalarla
yüklü “kitabî” bir dil kullanmıştır. Örneğin;
“Bu akşam içim hülya yapmak istiyor.“ veya “ Seninle
gider, İzmir’de bir çiftlik yaparız.“ cümlelerinde "yapmak"
sözcüğü yanlış anlamda kullanılmıştır. Ancak
bu kusurları örten bir gerçekçilik, bir coşku ve inanmışlık,
okuyucuyu etkilemektedir. Sonuç olarak Millî
Edebiyat’ın ruhuna uygun sade bir dil kullanılmıştır.

 Metin ve Gelenek
Millî Edebiyat Dönemi roman geleneğine göre yazılmıştır.
Eser, O dönemde başlayıp Cumhuriyet Dönemi’nde
devam eden “Kurtuluşu Savaşı”nı, “Millî Mücadeleyi”
işleyen roman yazma geleneğinin ilk örneğidir.
"Ateşten Gömlek" 1922’de yazılmıştır. Yazar, Kurtuluş
Savaşı sırasında Anadolu’da tanık olduğu olayları, direnişleri,
kahramanlıkları, ihanetleri anlatırken kendi gözlemlerinden
yararlandığı için gerçekçi davranmıştır. Bu
yönüyle eserde realizm akımının etkileri görülmektedir.
Roman, Peyami’nin hatıra defterinden yola çıkılarak
oluşmuş ve olaylar onun ağzından anlatılmıştır. Dolayısyla
“hatıra tarzında yazılan roman”lara da bir örnek
oluşturmuştur.

 Anlama ve Yorumlama
Halide Edip’in roman ve hikâyelerinde Millî Mücadele
Dönemi öncesi ve sonrasıyla toplumumuzdaki sosyal
değişmeler birlikte dile getirilir. Bu anlatılanlar yaşanılan
dönemin gerçekliğinin yazar tarafından yorumlanarak
dönüştürülmesidir.
Yazar Millî Mücadele’yi sıradan bir tarihi olay gibi ya
da bir tarihçi bakış açısıyla değil sanatçı duyarlılığı ile
işlemiştir. Yaşadığı olayları bu duyarlılıkla anlatmıştır.

 Metin ve Yazar
Millî Mücadele’yi konu olarak işleyen yazarların çoğu,
bu savaşı yaşamayanların araştırmaları sonucu yazılmış
eserlerdir. Ancak Halide Edip Millî Mücadele’ye
bizzat katılmış ve savaşın bütün acısını, üzüntüsünü
eserinde kaleme almıştır. Romanı başarılı kılan da bu
yaşanılanların tanıklığıdır.


YAZAR HAKKINDA BİLGİLER İÇİN TIKLAYINIZ