SORU-CEVAP,
İNSANLAR EKOSİSTEMİN GELİŞİMİNİ VE DEĞİŞİMİNİ NASIL ETKİLEMİŞTİR, İNSANLAR EKOSİSTEMİ NASIL ETKİLEMİŞTİR, İNSANLARIN EKOSİSTEME ETKİSİ, SORU-CEVAP,
İnsanlar, ekosistemin gelişimini ve değişimini nasıl etkilemiştir?
ŞEYDA NUR GÜLAL
Insan faaliyetleri ekosistemde çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Ağaçların kesilmesi, ormanların yakılması, havayı kirleten fabrika bacaları, hayvanları korkutan gürültülü makineler canlıların çeşitliliğini etkileyecek boyuttadır.
Ekosistemlerin insanlar tarafından tahribi, birçok canlını yaşadığı habitatları yok eder. Bu türlerin yaşamını tehlikeye sokar ve doğadaki madde akışını olumsuz yönde etkiler.
Küresel Iklim Değişikliği
Fosil yakıtların yakılması sonucu ortaya çıkan co2 miktarının artması iklim sisteminde değişiklikleri meydana getirir. Bu olayın ana göstergesi küresel ısınma denilen dünya yüzeyindeki sıcaklık artışıdır. Küresel iklim değişikliği aynı zamanda hava kiirliğine ve sera etkisine de yol açar.
Sürdürülebilir kentsel gelişmeyi sağlamak için doğal yaşam alanları, su kaynakları ve biyolojik çeşitlilk korunmalı; şehir içi nüfus yoğunluğu azaltılmalı, geri dönüşüm programları başlatılmalı ve yeşil alanlar artırılmalıdır.
Amosfere salınan CFC (kloroflorokarbon) gibi gazlar bu tabakaya zarar vermektedir. Ozon tabakasının yok olması çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. Bu hastalıklar sonucu canlı türleri yok olabilir.
Soğutucularda kullanılan gazlar, spreylerde kullanılan itici gazlar ozon tabakasına zarar verir.
Kanalizasyon sularının denizlere boşaltılması, radyoaktif atıklar ile ağır metallerin sulara taşınması da büyük sorunlara yol açmaktadır.
Aşırı avlanma ve hasat etme nedeniyle de bazı canlı türlerinin birey sayısı azalmakta ve yok olma tehlikesi altına girmektedir. Örnek olarak denizlerdeki trol avcılığı verilebilir.
Ayrıca insan aktiviteleri nedeniyle hastalık yapıcı organizmaların dünyaya yayılması da ekosistemi etkiler. Bu organizmalar hızlı ulaşım yollarıyla taşınabilir. Bu durum biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açabilir.
Doğal yaşam alanlarından getirilen, getirildiği bölgede hızla yayılarak yerli türlerin yaşama alanını işgal eden türlere işgalci tür veya istilacı tür denir.
Bu olaya örnek olarak kahverengi ağaç yılanı verilebilir. Kahverengi ağaç yılanı ikinci dünya savaşından sonra uçak kargosunda Guam'a ulaşmıştır. O zamana kadar böcek yiyen bir yılandı. Nadir bulunmasına rağmen 1960'larda çoğalmaya başladılar. Bu yılan türü üç tanesi Guam'da bulunan 15 kuş türünü yok etti.
İNSAN FAALİYETLERİNİN EKOSİSTEME ETKİSİ
Doğal ekosistemlerin çoğu denge durumundadırlar; bunların doğal bitkilerde ve hayvanlarında pek az değişme görülür. Eğer büyük iklim değişiklikleri ya da orada yaşayan insanların neden olduğu küçük değişiklikler, çevreyi değiştirirse ekosistemin dengesi bozulur. Ardından ekosistem de yeni duruma uymak için değişir. Yeni bir dengeye doğru yönelen değişmeler dizisi değişik zamanlarda gerçekleşebilir. Örneğin yeni bir türün geliştirilmesi birkaç yıl alırken, çayırlığı orman durumuna getirmek için belki yüzyıllar geçer.
Milyonlarca yıl içinde doğa dengeli bir ekosistem yaratma yolunda ilerlemiştir. Doğal değişmeler, yavaş değişmekte olan iklim koşullarına uyum sağlamak gibi, çok yavaş olmaktadır. Bununla birlikte insanlar çok daha hızlı değişmelere neden olmaktadırlar.
Temiz bir bölgeye hastalık yaymak,
aşırı tarım ilacı kullanarak birçok hayvanın ölümüne neden olmak,
bir ormanı kesmek ya da yakmak,
nehiri kirletmek,
havayı kirletmek
bu arada sayılabilir. Bu etmenler ekosistemleri çok hızlı ve onarılmaz, geriye dönülmez biçimde değiştirmektedirler.
Ayrıca insanoğlunun doğa üzerindeki etkisi de gözden ırak tutulamaz. Çok eskiden beri, ama hafif ölçüde süregelen bu etki, günümüzde ortaya konan devasa mekanik ve kimyasal işlemler ve araçlar (toprak işleme, kurutma; kirlenme, inşaat, kentler ve yollar), yapılan tarım ve topraklara uzak yerlerden getirilen bitkilerin ekilmesi gibi nedenlerle tüm yeryüzünde önemli ölçüde genişlemiş ve artmıştır. Bu etki çoğu zaman doğal ekosistemler ve türler için yararlı olmaktan çok zararlı olmuştur. Bu son yüzyılda birçok tür ortadan kalkmıştır.
kaynak:Phaidon Bilim ve Teknoloji Ansiklopedisi-REMZİ KİTAPEVİ
İNSANLAR EKOSİSTEMİN GELİŞİMİNİ VE DEĞİŞİMİNİ NASIL ETKİLEMİŞTİR, İNSANLAR EKOSİSTEMİ NASIL ETKİLEMİŞTİR, İNSANLARIN EKOSİSTEME ETKİSİ, SORU-CEVAP,
İnsanlar, ekosistemin gelişimini ve değişimini nasıl etkilemiştir?
ŞEYDA NUR GÜLAL
Insan faaliyetleri ekosistemde çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Ağaçların kesilmesi, ormanların yakılması, havayı kirleten fabrika bacaları, hayvanları korkutan gürültülü makineler canlıların çeşitliliğini etkileyecek boyuttadır.
Ekosistemlerin insanlar tarafından tahribi, birçok canlını yaşadığı habitatları yok eder. Bu türlerin yaşamını tehlikeye sokar ve doğadaki madde akışını olumsuz yönde etkiler.
Küresel Iklim Değişikliği
Fosil yakıtların yakılması sonucu ortaya çıkan co2 miktarının artması iklim sisteminde değişiklikleri meydana getirir. Bu olayın ana göstergesi küresel ısınma denilen dünya yüzeyindeki sıcaklık artışıdır. Küresel iklim değişikliği aynı zamanda hava kiirliğine ve sera etkisine de yol açar.
Sürdürülebilir kentsel gelişmeyi sağlamak için doğal yaşam alanları, su kaynakları ve biyolojik çeşitlilk korunmalı; şehir içi nüfus yoğunluğu azaltılmalı, geri dönüşüm programları başlatılmalı ve yeşil alanlar artırılmalıdır.
Amosfere salınan CFC (kloroflorokarbon) gibi gazlar bu tabakaya zarar vermektedir. Ozon tabakasının yok olması çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. Bu hastalıklar sonucu canlı türleri yok olabilir.
Soğutucularda kullanılan gazlar, spreylerde kullanılan itici gazlar ozon tabakasına zarar verir.
Kanalizasyon sularının denizlere boşaltılması, radyoaktif atıklar ile ağır metallerin sulara taşınması da büyük sorunlara yol açmaktadır.
Aşırı avlanma ve hasat etme nedeniyle de bazı canlı türlerinin birey sayısı azalmakta ve yok olma tehlikesi altına girmektedir. Örnek olarak denizlerdeki trol avcılığı verilebilir.
Ayrıca insan aktiviteleri nedeniyle hastalık yapıcı organizmaların dünyaya yayılması da ekosistemi etkiler. Bu organizmalar hızlı ulaşım yollarıyla taşınabilir. Bu durum biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açabilir.
Doğal yaşam alanlarından getirilen, getirildiği bölgede hızla yayılarak yerli türlerin yaşama alanını işgal eden türlere işgalci tür veya istilacı tür denir.
Bu olaya örnek olarak kahverengi ağaç yılanı verilebilir. Kahverengi ağaç yılanı ikinci dünya savaşından sonra uçak kargosunda Guam'a ulaşmıştır. O zamana kadar böcek yiyen bir yılandı. Nadir bulunmasına rağmen 1960'larda çoğalmaya başladılar. Bu yılan türü üç tanesi Guam'da bulunan 15 kuş türünü yok etti.
İNSAN FAALİYETLERİNİN EKOSİSTEME ETKİSİ
Doğal ekosistemlerin çoğu denge durumundadırlar; bunların doğal bitkilerde ve hayvanlarında pek az değişme görülür. Eğer büyük iklim değişiklikleri ya da orada yaşayan insanların neden olduğu küçük değişiklikler, çevreyi değiştirirse ekosistemin dengesi bozulur. Ardından ekosistem de yeni duruma uymak için değişir. Yeni bir dengeye doğru yönelen değişmeler dizisi değişik zamanlarda gerçekleşebilir. Örneğin yeni bir türün geliştirilmesi birkaç yıl alırken, çayırlığı orman durumuna getirmek için belki yüzyıllar geçer.
Milyonlarca yıl içinde doğa dengeli bir ekosistem yaratma yolunda ilerlemiştir. Doğal değişmeler, yavaş değişmekte olan iklim koşullarına uyum sağlamak gibi, çok yavaş olmaktadır. Bununla birlikte insanlar çok daha hızlı değişmelere neden olmaktadırlar.
Temiz bir bölgeye hastalık yaymak,
aşırı tarım ilacı kullanarak birçok hayvanın ölümüne neden olmak,
bir ormanı kesmek ya da yakmak,
nehiri kirletmek,
havayı kirletmek
bu arada sayılabilir. Bu etmenler ekosistemleri çok hızlı ve onarılmaz, geriye dönülmez biçimde değiştirmektedirler.
Ayrıca insanoğlunun doğa üzerindeki etkisi de gözden ırak tutulamaz. Çok eskiden beri, ama hafif ölçüde süregelen bu etki, günümüzde ortaya konan devasa mekanik ve kimyasal işlemler ve araçlar (toprak işleme, kurutma; kirlenme, inşaat, kentler ve yollar), yapılan tarım ve topraklara uzak yerlerden getirilen bitkilerin ekilmesi gibi nedenlerle tüm yeryüzünde önemli ölçüde genişlemiş ve artmıştır. Bu etki çoğu zaman doğal ekosistemler ve türler için yararlı olmaktan çok zararlı olmuştur. Bu son yüzyılda birçok tür ortadan kalkmıştır.
kaynak:Phaidon Bilim ve Teknoloji Ansiklopedisi-REMZİ KİTAPEVİ
