Cenkname Nedir? Cenknamelerin Özellikleri Nelerdir?
- Cenkname Nedir, Cenknamelerin Özellikleri Nelerdir,Cenkname, SORU-CEVAP,
- Dinî- destani kahramanlık hikâyelerinden olan Hz. Ali Cenknameleri edebiyatımızda 13.-14. yüzyıllarda görülmeye başlanmıştır.
- Hz. Ali Cenknameleri’nin kaynağı Arap – İslam kültürüdür. Hikâyelerin tamamında ortak konu din adına / uğruna yapılan savaşlardır.
- Bu hikâyeler tercüme, adapte veya te’lif yoluyla 13. yüzyıldan itibaren Anadolu edebiyatında görülmeye başlanmıştır.
- İslamiyet’in kabulünden sonra Anadolu Türk coğrafyasında oluşan destanlarda bir taraftan kahramanlık ve cesurluğa önem verilirken diğer taraftan din önemsenmiştir.
- Anadolunun Türkler tarafından fethedilmesinden sonra buranın Türkleşmesi ve İslamlaşmasını konu edinen destanların yanında dinî- kahramanlık hikâyeleri olan Hz. Ali Cenknameleri de yer almaya başlamıştır.
- İslam dininin kabulüyle birlikte Türk toplumunda meydana gelen uygarlık ve kültür değişimi edebiyatımıza yeni konular kazandırmıştır. Cenknameler de bunlardan biridir.
- Türk destan geleneğinin özelliklerini yansıtmakla birlikte bu cenknamelerin kaynakları Kur’an-ı Kerim ve hadisler başta olmak üzere İslam tarihi, Arap ve Fars edebiyatlarıdır.,
- Arap, Fars ve Türk sözlü edebiyat geleneğine ait ögelerden oluşan bu cenknameler Türk insanının ruhuna uygun olduğundan dolayı edebiyatımız içinde yüzyıllarca varlığını sürdürmüştür.
- Cenknameler, biçimsel yönden manzum, mensur ve manzum-mensur karışımı olarak kaleme alınmıştır. Bazı kaynaklar, manzum-mensur karışımı olanların Türkler tarafından yaratıldığını belirtmektedir.
- Manzum cenknameler, mesnevi nazım biçimi ve aruz ölçüsüyle kaleme alınmıştır. Mensur olan cenknameler daha çok tercüme yoluyla edebiyatımıza girmiştir.
- Bu cenknamelerde Hz. Ali olaylarda hep karşımıza çıkan örnek insan ve cengâver-gazi tipini temsil etmektedir.
- Cenknamelerde, Müslüman olanlara cennet vadedilir. Tipler Müslim ve gayrimüslim olmak üzere iki tiptir. Soyut ve olağanüstü özellikler taşıyan varlıklar sürekli karşımıza çıkar.
- Cenknamelerde Hz. Ali, Düldül ve Zülfikar olağanüstü özelliklerle donatılmıştır.
- Hz. Ali Cenknamelerinin çeşitli ve önemli bir kahraman kadrosu vardır. Kahraman kadrosunun başında peygamberimiz Hz. Muhammet bulunur. İslamiyet’in kabul edilmesi ve yayılmasında emeği geçen din uluları, Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali, cenklerin başkahramanlarındandır. Hz. Muhammet’in torunları ve Ali’nin oğulları Hüseyin ve Hasan da destanlarda ön planda yer alan kahramanlardır. Destan kahramanları arasında Hz. Muhammet’in eşi Ayşe ve kızı Fatma da yer alır.