Merdiven Şiiri Tema,Biçim,İçerik,Ahenk Unsurları,Tahlili-İncelemesi

Merdiven Şiiri Tema,Biçim,İçerik,Ahenk Unsurları,Tahlili-İncelemesiMerdiven Şiiri Tema,Merdiven Şiiri Biçim,Merdiven Şiiri İçerik,Merdiven Şiiri Ahenk Unsurları,Merdiven Şiiri Tahlili,Merdiven Şiiri İncelemesi,ŞİİR TAHLİLLERİ

MERDİVEN
Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak…

Sular sarardı… Yüzün perde perde solmakta,
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…

Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller,
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller…
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisân-ı hafîdir ki ruha dolmakta,
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…

Merdiven Şiiri Tahlili

Edebi dönem: 

Fecriati

Şair: 

Ahmet Haşim

Kafiye ve Redifi:

1. Bentte: “-rak” sesleri “zengin kafiye”dir.
2. Bentte: “ol”, “tam kafiye”dir; “-makta” ise “rediftir,
3. Bentte: “-ül”, “tam kafiye”dir; “-ler” ise “rediftir.
4. Bentte: “ol”, “tam kafiye”dir; “-makta” ise “rediftir,

Söz Sanatları:

İstiare:  

Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, (yaşam)
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak, (insanın hatırası)

Benzetme: 

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller

Tecahül-i Arif :

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

İmge:

Merdiven (insanın sürekli sona doğru yaklaştığı hayat yolu), kızıl akşam (yaşamın son an­ları), lisân-ı hafî (ölümün yaklaştığının gizli belirtileri)…

“Merdiven” şiirinde baştan sona kadar (hemen hemen bütün sözcüklerde) imge değeri var­dır. Şiirdeki sözcükler, gerçek anlamı dışında başka kavramları çağrıştıracak biçimde kul­lanılmıştır.

Resim-renk:

Şiirin tamamında akşam vakti resmedilmiştir. Şiirde bir renk cümbüşü vardır. Şiirin başın­dan sonuna kadar tek renk kızıllıktır. Bütün sözler bu kızıllığı vermektedir. Kızıllığın kayna­ğı ise “güneş’tir. Hayat kaynağı olan güneş batarken tabiattaki bütün varlıklara kızıl rengi­ni veriyor. Güneşin doğmasıyla hayat bulan varlıkların, batmasıyla hayatları sona eriyor.

Müzik

Şiirin genelinde müzikal bir hava vardır. Bu özellik, anlam ve renk bakımından birbirini çağ­rıştıran kelimelerin art arda kullanılmasıyla sağlanmıştır. Ayrıca müzikteki vurgulu bölüm, önemli bölüm, tekrar edilir. Şiirde de müzikal bölüm tekrar edilir (Kızıl havaları seyret ki ak­şam olmakta… Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta…).

Anlam Kapalılığı:

Şiirde, ölüm teması işlenmesine rağmen, ölümle ilgili bir tek sözcük bile kullanılmamıştır.

Yapı: 

Şiir iki üçlük, iki ikilik olmak üzere toplam on mısradan oluşmuştur. Klasik nazım şekline ve­ya halk edebiyatı nazım şekline uymamaktadır.

İçerik – Tema:

Şiirin içeriği iki bölümden oluşmaktadır: birinci bölümde insanın fanilik karşısındaki drama­tik durumu, ikinci bölümde tabiatın özelliği vurgulanmıştır. Şiirin teması ölümdür.

Dil ve anlatım:

Arapça birkaç sözcüğün dışında, şiir sade bir Türkçeyle yazılmıştır. Şiirde kapalı bir üslup vardır. Ölüm teması etrafında şekillenirken bu duygunun açıkça dile getirilmeyip imgelerle hissettirilmesi şiire ayrı bir hava katmıştır.
Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

• Haşim, insan ömrünü bir insanın merdivenden çıkışına benzetmiştir. Nasıl bir insan çıkmaya başladığı merdivenin son basamaklarına geldiğinde yorulur , beli bükülür ise gençlik ve yaşlılık arasındaki tüm dönemi merdiven ile sembolize etmiştir.

Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak.

• Güneş rengi yaprak; solmuş, dökülmüş yapraktır. Beyazlayıp dökülen insan saçını solup dökülen ağaç yaprağına benzetir. Ağaç yaprağı sonbaharda solar sonbahar ise ölümdür. Haşim’ingüneş, solmuş yaprak ifadeleri sembolizmin yanı sıra aynı zamanda empresyonizmin etkisidir.

Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak

• Haşim semaya bakınca iki nedenle ağlamış olabilir. Birincisi ya annesinin ölüm anını hatırladığı için ikincisi ise kendi ölüm korkusunu hatırladığı için olabilir . Ancak tek bir gerçek vardır ki sema Haşim’ e ölümü hatırlatmaktadır.

Sular sarardı. Yüzün perde perde solmakta

• Sarı,kızıl,tunç,turuncuvegecenin karanlığı , akşam Haşim’in sık kullandığı renklerdir. Bu renkleri Haşim devamlı bahsettiğimiz gibi annesinin akşamüstü ölümü nedeniyle sık kullanır. Çünkü güneşin battığı o an , havanın sarı – kızıl renklerle donandığı andır. Dizenin ikinci kısmında ise yine ölümden duyduğu hüznü sarının bir tonu olan ” solmak ” sözcüğü ile ifade etmiştir.

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta

• Şair, kızıl hava ile günneşin battığını yani akşamın yaklaştığını ifade etmiştir ki bu dize ile baştaki dizelerde niçin korktuğunu adeta açıklamıştır. Çünkü hava kızıllaşmış ve akşam olmakta diyerek tüm bahsettiği korkuya nokta koymuştur.

Eğilmiş arza kanar muttasıl kanar güller

Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller

Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer

• Sembolizmin yanı sıra tam bir empresyonizm örneği olan bu üç dizede Ahmet Haşim, güneşin batış anındaki hislerini okura tablo çizer gibi aktarmaya çalışmıştır. Akşam anında güllerin duruşunu, bülbüllerin o kızıl havaların yansıması nedeniyle kanlı göründüğünü yine güneşin son ışıklarının suya yansımasını resmetmiştir.

Bu bir lisan ı hafidir ki ruha dolmakta

• Şair bu dizede de yaşadıklarını anlatamadığından lisan ı hafi tamlamasıyla nitelemiş ve ruha dolmakta diyerek yine empresyonizmi benimsediğini dile getirmiştir .

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta

• Yine bahsi geçen havadan ne kadar etkilendiğini son dizede de vurgulayarak şiirini bitirir.

SORULARLA ŞİİRİN TAHLİLİ

1. Şair, şiirin ilk iki dizesi ile bir insanın yaşamındaki hangi döneme işaret etmektedir?

.Şair, insan ömrünün yaşlılık dönemine işaret ediyor.

2. “Merdiven” ve “güneş renkli yapraklar” neyi sembolize etmektedir? Yorumlayınız.

“Merdiven” sözü insan ömrünü; “güneş renkli yapraklar” ise geçen günleri sembolize etmektedir. İnsan ömrü tıpkı çıkılan bir merdiven olduğu gibi, her geçen gün hayat ağacında dökülen sarı bir yaprak gibidir.

3. Şair doğadaki değişimlerden yararlanarak sanki bir akşam vakti resmi yapıyor. Şair akşam vakti ile ilgili hangi ifadeleri kullanıyor? Açıklayınız.

“Sular sarardı, yüzün perde perde solmakta

Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta

Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer”.

.mısralarıyla akşam vaktini ifade ediyor. Şair tabiattaki değişmelerden faydalanarak akşamüstü manzarası çiziyor. Akşamüstünün kızıllığı doğadaki bütün varlıklara sinmiştir.

4. Şiirin tamamına yansıyan renk hangisidir? Bu rengin doğadaki ve eşya üzerindeki görünüşleri nasıl dile getiriliyor?

Şiirin tamamına yansıyan renk, sarı kırmızı karışımı bir renktir. Akşamüzeri güneşin batışı sırasında, varlıklar üzerinde meydana getirdiği bu rengi şair: “suların sararması, yanması, mermerin tunca benzemesi, güllerin kızarması ve bülbülün alevlere benzemesi” sözleriyle dile getirmektedir.

5. Şiirde sözü edilen lisan-ı hafî (gizli dil) ile anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

Gurub manzarası, ruha dolan, insana birçok şeyler hatırlatan, düşündüren, hayal ettiren, insanı duygulandıran gizli bir dildir. Kainatta gördüğü kızıllıklar kendi dilleriyle ( hâlleriyle) şaire ölümü hatırlatmaktadır.