10.Sınıf Edebiyat Haber Metni Ünitesi Ders Notları, 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Haber Metni Ünitesi PDF, PDF DERS NOTLARI, 10.SINIF EDEBİYAT HABER METNİ ÜNİTESİ DERS NOTLARI, 10.Sınıf Edebiyat Haber Metni Konu Anlatımı
10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Haber Metni Ünitesi Ders Notları PDF
İçerik:
1-Haber
Metni Nedir?
2- Haber metinleri ile
ilgili bazı terimler
3-Kaynaklarına
Göre Haberler
4-
Gazetecilikte bir haberde aranan ilkeler
5-
Haber Yazılarının Özellikleri
6-
İyi Bir Manşetin Özellikleri
7-
Haber Yazma Teknikleri
8-
Gazete ve Gazetecilik Tarihi
9-Genel
Ağ haberciliği/Gazeteciliği
- PDF İNDİRME LİNKİ AŞAĞIDA
- KONU İLE İLGİLİ TESTLER İÇİN TIKLAA
1-Haber
Metni Nedir?
Günlük gazetelerde, belli aralıklarla yayımlanan
dergilerde, meslek kuruluşlarının belirli aralıklarla yayımladığı bültenlerde,
radyo ve televizyonlarda belli zaman aralıklarıyla sunulan bültenlerde halka
duyurulmak üzere yayımlanan yazılara "haber" denir.
2- Haber metinleri ile
ilgili bazı terimler
Gazete: Politika
kültür, ekonomi ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya
yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın.
Dergi:
Haftalık veya aylık çıkan belli bir okuyucu kitlesine hitap eden süreli
yayınlardır
Haber: 1.
Bir olay ve olgu üzerine edinilen bilgi. 2. İletişim veya yayın organlarıyla
verilen bilgi.
Sütun: Gazete,
dergi, kitap vb. yazılı şeylerde, sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış
olduğu dar bölümlerden her biri.
Sürmanşet: Gazetelerin
birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık.
Manşet: Gazetelerin
ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık.
Ajans: Haber
toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş.
Tekzip: Yalanlama-
Daha önce çıkan bir haberin yanlış olduğunu belirten ve haberin muhataplarınca
yayımlanan yalanlama yazısı.
Asparagas: Şişirme
haber
Sansasyonel: Dikkat
çeken, çarpıcı, beklenmedik şaşırtan haber7
Dekroşe:
Gazete ve dergilerde yan sütunlara taşan yazı.
İktibas:
Başka bir kaynaktan elde edilen yazının gazetede olduğu gibi yayımlanması.
Spot:
Haber metninden daha büyük harfli puntolarla dizilen, başlıktan sonra yer alan
haber ayrıntısı.
Stop press: En
son gelen haber.
Tiraj: Baskı
sayısı
|
3-Kaynaklarına Göre Haberler (Haber, kaynağını yaşamdan alır. Genel
olarak haber kaynaklarına göre üçe ayrılır.) |
||
|
1. Resmi haberler Resmi
haberler, resmi ve özel kuruluşlardaki yetkili kişilerden alınan haberlerdir
|
2. Özel haberler Özel
haberler halk arasından toplanır.Günümüzde daha da yaygındır. Bazı sosyal
medya platformlarında bireylerin paylaştığı haberler buna en güzel örnektir. |
3. Ajans haberleri Ajans, haber toplama ve yayma
işleriyle uğraşan kuruluştur. Bu kuruluşların edindiği veya
paylaştığı haberlerdir. Örneğin DHA-İHA gibi |
Haber
yazıları anlattığı olayın türüne göre isimlendirilir.
Siyasal haberler, ekonomi haberleri, bilimsel
haberler, teknoloji haberleri, sanat haberleri, spor haberleri, sosyal
haberler...
- PDF İNDİRME LİNKİ AŞAĞIDA
- KONU İLE İLGİLİ TESTLER İÇİN TIKLAA
4-Gazetecilikte
bir haberde aranan ilkeler
Gazete haberlerinde uyulması gereken ilkeler vardır. Bir haberde "Ne, nasıl, ne zaman, nerede, niçin, kim" sorularının yanıtları mutlaka bulunmalıdır.
Ne: Habere
kaynak olayın ne olduğu bildirilmelidir.
Nasıl: Habere
kaynak olan olayın yapılış ve meydana geliş sürecinin anlatıldığı bölümdür.
Niçin: Her
olayın bir nedeni vardır. Hava kirliliğinin nedenleri, suzuluğun nedenleri,
ekonominin kötüye gidişinin nedenleri.
Nerede: Her
olayın gerçekleştiği bir yer mutlaka vardır. Bu yer haberde mutlaka
bildirilmelidir.
Ne zaman: Yine
bütün olaylar bir zamanda meydana gelir. Zaman bilgisi genelden özele doğru
verilir. Yıl, ay, gün, saat, dakika
Kim: Habere
kaynak olan kişinin, yani olayı gerçekleştiren kişinin kimliği de haberde
belirtilmelidir.
5-Haber Yazılarının Özellikleri
- ·
Haberin başlığı ilginç olmalıdır.
- ·
Haber, geniş bir okuyucu
kitlesine hitap etmelidir.
- ·
Dil kolay anlaşılmalı, süsten
uzak olmalıdır.
- ·
Dil göndergesel işlevde
kullanılır
- ·
Haber yazıları mümkün olduğunca
kısa ve öz olmalıdır
- ·
Haberde şu altı sorunun cevabı
olmalıdır: (5N1K ) Ne, nerede, ne
zaman, nasıl, niçin, kim.
- ·
Haber başlıklarıyla metin uyum
içinde olmalıdır.
- ·
Haber özgün olmalıdır.
- ·
Haberin doğruluğu mutlaka
araştırılmalıdır.
- ·
Haber yazılarında kamera
görüntüleri ve fotoğraflardan büyük ölçüde yararlanılır.
- ·
Yoruma, yanlış anlaşılmalara
imkân vermeyecek şekilde
- ·
kurgulanmalı ve tarafsız bir
şekilde sunulmalıdır.
- ·
Haber, ayrıntıya inilmez, ana
hatlarıyla okuyucuya duyurulur
- ·
Haber yazılarında
açıklayıcı,öğretici, öyküleyici ve söyleşmeye bağlı anlatımdan yararlanılır.
- ·
Güncel, kolay anlaşılır, doğru ve
bir haber değeri taşıyacak
- kadar ilginç olması gerekir.
Modern
gazeteciliğin öncülerinden İngiliz gazeteci Lord Northcliffe’nin şu
değerlendirmesi haber yazıları ile ilgili çarpıcı bir değerlendirmedir: Bir köpek,
bir adamı ısırırsa bu, haber değildir fakat bir adam bir köpeği ısırırsa bu
haberdir.
6-İyi
Bir Manşetin Özellikleri
*Manşet yorum içermez.
*Genellikle soru cümleleri kullanılmaz.
Manşet genelde önemli olaylar için, sürmanşet ise
daha da önemli haberler için atılır.
*Manşet, sunulan konunun tamamını kapsayacak şekilde
olmalıdır, fakat kısa ve öz olmalıdır.
*Okuyucunun ilgisini çekmelidir.
*Manşetlerde yüklemde kişi eki kullanılmaz. Genelde
geniş zaman kullanılır.
*Fiil, edilgen bir yapıya sahiptir.
|
7-Haber Yazma Teknikleri Haber yazma teknikleri kitle
iletişim aracının özelliklerine ve haberin türüne göre değişmektedir. Bununla
birlikte haberlerin yazımı açısından yaygın olarak kullanılan ortak teknikler
vardır. Gazeteciliğin ilk yıllarından beri haber kuruluşunun özelliklerine,
teknolojik gelişmelere, yaşamın ve olayların değişkenliğine ve gazetecilerin
üslubuna göre haber yazma teknikleri ortaya çıkmış ve biçimlenmiştir |
|
Ters Piramit
Tekniği : Haber yazımında en eski teknik, ters piramit
tekniğidir. Ters piramit tekniği, günümüzde de en çok kullanılan haber yazma
tekniğidir. Bu teknikte habere yönelik bilgilerin, hedef kitlenin ilgisine
göre en önemliden daha az önemliye doğru sıralanması öngörülür.
|
|
Dörtgen ya
da Kare (Kutu) Tekniği: Ters
piramit tekniğinin uygulanamayacağı durumlarda, haberi oluşturan verilerin
tümü aynı önemdeyse bu durumda dörtgen ya da kare tekniğini uygulamak
gerekmektedir.
|
|
Ters Piramit
Tekniğiyle Kare Tekniğinin Birleştirilmesi: Ters
piramit tekniği ile dörtgen tekniğinin birleştirilmesiyle oluşturulan bu
teknikte, önemli ve dikkat çekici unsurlar başta verilmekte, ayrıntılar
haberin sonuna bırakılmaktadır. Bu kuralla yazılan haberin önemi girişten
sonra giderek azalmaktadır. Haberi oluşturan ana olay ve olaylardan başka,
haberde adı geçen kişinin tanıtılması, haberi oluşturan konunun bağlı olduğu
yan kavramların açıklanmas
|
|
Konuşma
Biçiminde Haber Yazma Tekniği: Son
yıllarda gazeteciler, haberlerini belli haber yazma tekniklerine bağlı
kalmadan, içlerinden geldiği gibi ya da edebî kaygılarla farklı üsluplar
geliştirerek yazmaktadır. Bu teknik, yeni ve az uygulanan bir teknik olması
nedeniyle eleştiriye ve tartışmaya açıktır
|
- PDF İNDİRME LİNKİ AŞAĞIDA
- KONU İLE İLGİLİ TESTLER İÇİN TIKLAA
8-
Gazete ve Gazetecilik Tarihi
Dünya
tarihindeki ilk gazete Roma Senatosu'nca MÖ 59 yılında 2.000 kopya olarak
çıkarılıp imparatorluğun değişik köşelerine dağıtılan Acta Diurna'dır.
Fethedilen topraklar, siyasi gelişmeler, toplumsal olaylar,
gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını içeren Acta Duirna'yı okuma bilen Roma
vatandaşları yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu.
15.
yüzyılda matbaanın icat edilmesi gazete ve dergilerin hızla gelişmesini
sağlamıştır. 16. yüzyılda Avrupa'da savaşlara tanıklık etmiş kişilerin birinci
elden aktardığı birkaç sayfalık savaş haberleri yayımlanan gazeteler vardır.
Günümüzdekine
benzer ilk gazeteler ise 17. yüzyılın başlarında Almanya'nın bazı kentlerinde
ve Belçika'nın Anvers şehrinde basılmıştır.
*İlk
İngilizce gazete 1622 yılında İngiltere'de yayımlanan Nathaniel Butter,
*İlk Türkçe gazete ise 1828'de Kahire'de yayımlanan
Vekayi-i Misriye'dir.
Sanayi
devrimi ile gelişmiş matbaa makinelerinin icat edilmesi gazetelerin tiraj ve
maliyetlerini olumlu ölçüde etkileyerek gazete okuma alışkanlığının yaygınlaşmasına
katkıda bulunmuştur.
İlk gazeteler,
dünyanın her yerinde devlet denetiminde çıkmış, daha sonra özel gazeteler
yayımlanmaya başlamıştır.
Türk ve Dünya
Edebiyatında Gazetenin Tarihsel Gelişimi
21 Ekim 1860
tarihinde Şinasi ile Agâh Efendi tarafından çıkarılan Tercüman-ı Ahval ise ilk özel gazete olmuştur.
Daha sonra
1862'de Şinasi Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmıştır.Bu ilk fikir
gazetesidir.
Tanzimat
döneminde çok önemlidir. Batı'yı halka anlatmak ve halkı aydınlatmak amacı ile
bir çok gazete çıkarılmıştır.. Gazete ayrıca yeni türlerin edebiyatımıza
girmelerine yardım eder. Tiyatro, tercüme, telif roman ilk ürünlerini gazete
ile verir. Bunların yanı başında makale, tenkit, deneme gibi bünyesine dâhil
türleri de kendiliğinden getirmiş olur. Buna bağlı olarak da makale, hayat ve
politika meselesini, tenkit ve deneme ise edebiyat meselelerini günlük
hadiselerin arasına sokar. Böylece toplumun düşünce sahası gelişir.
Kurtuluş
Savaşı sırasında Sivas’ta Atatürk’ün desteğiyle çıkan “İrade-i Milliye” (1920)
gazetesi daha sonra “Hakimiyet-i Milliye” adıyla Ankara’da yayın hayatına devam
etmiştir.
1923’te
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte gazetecilik faaliyetleri büyük gelişme
göstermiş, birçok yeni gazete yayımlanmıştır.
Günümüzde yüzlerce yerel gazetenin yanı sıra
tirajları hayli yüksek olan birçok gazete yayımlanmaktadır. Bu gazetelerden bazıları
şunlardır: Hürriyet, Milliyet, Cumhuriyet, Star, Yeni Şafak, Taraf, Radikal,
Sabah, Türkiye, Takvim…vs....
Önemli İlk Dergiler:
*Kadınlara mahsus dergi:Terakki
*İlk
çocuk dergisi:Mümeyyiz
*İlk dergi:Mecmua-ı Fünun Münif Paşa
*İlk
mizah dergisi:Diyojen Teodor Kasap
*İlk meslek dergisi: Vakayi-i Tıbbiye
*İlk
resimli dergi :Mirat
9-Genel
Ağ haberciliği/Gazeteciliği
*Bilgisayar ortamında iletişim sağlayan Genel Ağ, dünyada ilk defa 1960’lı yıllarda özel laboratuvarlarda kullanılmıştır.
*Bir noktada toplanan bilgilere aynı anda farklı
birimlerin kolayca ulaşmasını sağlamak amacıyla oluşturulan Genel Ağ,
Türkiye’de 1990’lı yılların başlarında kullanılmaya başlanmıştır..
*İnternetin hızlı yaygınlaşması ve kullanılmasının
temelinde, gün geçtikçe ucuzlayan teknolojik bir donanımla beslenmesi, grup ve
çoklu iletişimi bir arada barındırması ve geleneksel kitle iletişim araçlarına
göre farklı yapılanmaya sahip olması vardır.
*Zaman içinde dergi ve gazetelerin içeriklerini
Genel Ağ’a aktarmaları kaçınılmaz olmuştur.
*Genel Ağ’da yer alan gazeteler; habere en hızlı ve
ekonomik olarak ulaşmaları için okura olduğu kadar basın çalışanlarına (hem
muhabir hem köşe yazarı hem yorumcu) da olanak sunmaktadır.
*Bilgisayar ortamında iletişimi sağlayan Genel Ağ’ın
haber yayımlarıyla özellikleri ve sınırları henüz tam anlamıyla belirlenemeyen
bir habercilik türü ortaya çıkmıştır.
*Genel Ağ; radyo, televizyon, dergi ve gazetecilik gibi yazılı ve görsel basının kullandığı bütün habercilik tekniklerini birleştiren bir haber sunumuna yönelmiştir.
*Genel Ağ haberciliği, televizyon ve gazetenin tüm
yayın ve iletim sistemlerini bütünleştirmiştir.
*Bunun yanı sıra hareketli görüntüleri, yazıları ve
sesleri aynı ortam üzerinden ve aynı anda kullanıcılarına sunma imkânına
sahiptir.
*Genel Ağ haberciliğinde geleneksel araçlarda
görülen hız, yer ve güncellik konusundaki kısıtlayıcılık kalkmıştır.
*Haberler, her bilgi akışında hızla değişerek
güncellenmektedir.
*Genel Ağ haberciliğinde bilginin anında
aktarılmasının yanı sıra okurun da içerik ve biçime istediği anda düzeltme ve
katkılarıyla müdahale edebilmesi Genel Ağ haberciliğinin temel avantajı
olmuştur.
*Okur açısından düşünüldüğünde zaman ve mekânın
önemini yitirmesi, kişinin uygun olduğu her zaman habere ulaşması önemli bir
hizmet olmuştur.
*Ayrıca okurun istediği yazara e-posta adresinden
ulaşıp iletişim kurabilmesi, Genel Ağ’da yayımlanan her haberin dünyanın
neresinde olursa olsun bir tuşa basarak gönderilebilmesi de hem okur ile haber
ya da yorum arasındaki engelleri hem de basılı gazetelerdeki dağıtımın maliyet
ve emek boyutunu ortadan kaldırmaktadır.
- PDF İNDİRME LİNKİ AŞAĞIDA
- KONU İLE İLGİLİ TESTLER İÇİN TIKLAA
Dünyada ve Türkiye’ de İnternet Medyası:
*İnternet medyasının başlangıcını, yazılı basının
sayfalarını İnternet’e aktarması oluşturmaktadır.
*1995’te, New York Times, The Washington Times gibi
gazetelerin yayınlarını birebir İnternet’e aktarmaları bu süreci başlatmıştır.
*Aynı yıl Avrupa’da da International Herald Tribune
ve Daily Mirror gibi gazeteler sayfalarını İnternet’e açmıştır.
*Türkiye'de ise 12 Nisan 1993 tarihi, İnternetin
miladı olarak kabul edilir.
*İçeriğini İnternete taşıyan ilk yayın Aktüel Dergisi olmuştur. (Temmuz 1995)
*İçeriğinin tamamını İnternete açan ilk gazete Milliyet gazetesidir (27 Kasım 1996).
*Ülkemizde ulusal yayın yapan bütün gazeteler gibi
yerel gazetelerin büyük çoğunluğunun da İnternet sitesi bulunmaktadır.
*Birçok gazetenin sitesi, ilk zamanlarda sadece o
günkü sayının içeriğine yer verirken, şimdi 24 saat güncellenir ve yeni haber
eklenir hale getirilmiştir.
*Türkiye'de İnternet üzerinden bağımsız yayın yapan
ilk site NetHaber’dir.
İnternet Gazeteciliği:
*Gazeteler, teknolojik gelişmelerdeki hızlı
ilerlemenin sonucunda geleneksel gazete yayımlarının yanı sıra İnternet kanalıyla
okurlarına yeni bir yöntemle ulaşabilmenin fırsatını elde etmişlerdir.
*İnternet gazeteleri, basın alanında çalışanlara
olduğu kadar okurlara da son dakika haberlerine hızlı ulaşım, online gazete
arşivleri ve bu arşivlerdeki haberlere ulaşabilme gibi yeni olanaklar
sunmaktadır.
*Ayrıca İnternet, gazeteleri güncellikten bir adım
öteye taşıyarak okurlara gazeteleri ile iletişim olanağı da sağlayabilmektedir.
*Yerel, ulusal ve uluslararası alanda siyasetten
ekonomiye, spordan sağlığa kadar uzanan farklı içerikteki haberlere ulaşım
olanağı veren haber sitelerinin sayısı da hızla artmış ve haber yayım
platformları içinde özel bir yer edinmeye başlamıştır.
*Haber, modern yaşamın vazgeçilmez bir unsurudur.
İnternetin haber yayımında etkin olarak kullanılması, İnternet kullanıcılarının
haber ediniminde İnterneti önemli bir araç konumuna getirmiştir.
*Ancak
İnternetten elde edilen bilgilerin güven sorunuyla karşı karşıya olduğu bir
gerçektir.
kaynak: derskonum.com
Hazırlayan: Mustafa ŞAHİN
10.Sınıflar Haber Metni Ünitesi Ders
Notları/ Konu Anlatımı
 |
| 10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Haber Metni Ünitesi Ders Notları PDF |